ذي شعور بودن جمادات در حكمت متعاليه

Consciousness of Inanimate Objects in the Transcendent Wisdom

يكي از مسائلي كه در ميان فلاسفه و عرفا مطرح مي‌شود، علم و شعور موجودات مادي است. همۀ فيلسوفان معتقدند انسان موجودي مدرِك است، اما در اينكه ماديات نيز از چنين ادراكي برخوردار باشند، اتفاق نظر وجود ندارد. برخي از فلاسفه معتقدند اجسام به‌خاطر مادي بودنشان، از يكديگر غايبند و اين غيبت به‌معناي نداشتن علم و ادراك به خود و به ديگران است. اما برخي ديگر،‌ همچون ملاصدرا، معتقدند همۀ موجودات صاحب شعورند. عمده دليل اين گروه اين است كه چون علم و وجود مساوق يكديگرند، پس هر موجودي از آن جهت كه موجود است، عالم و شاعر است. در اين نوشتار تلاش شده تفاوت فلسفۀ ملاصدرا با فيلسوفان پيش از او در اين‌باره روشن شود. مهم‌ترين تفاوت اين است كه در انديشۀ ملاصدرا وجود اصيل است و اصالت وجود هر گونه تفاوت ماهوي بين موجودات را رد مي‌كند. او برخلاف فيلسوفان پيشين، موجودات را به بسيط و مركب، مادي و مجرد، زنده و غير زنده، مجرد و مادي، حضوري و حصولي، بسيط و مركب و... تقسيم نمي­كند، لذا تفاوت ماهوي بين موجودات وجود ندارد، بلكه آنچه ترسيم‌كنندۀ اختلاف بين موجودات است، اختلاف تشكيكي آنها در وجود است. نتيجه اينكه، وجود و صفات وجودي مساوقند و وجودات مادي نيز به‌واسطۀ برخورداري از وجود، مرتبه‌اي از علم را در خود دارند.

One of the issues discussed among philosophers and mystics, is perception of material creatures. Human beings have understood by all philosophers as capable of perception. But that materials have such perception, there is no consensus. Some philosophers believe that because material objects are absent from each other, this absence means no perception of self and others. But others, such as Mulla Sadra, believe that all beings are conscious, because since existence and knowledge are correlated, every being is conscious because of its being existent. In this paper, we try to show differences between Mulla Sadra and his predecessors; and the most important difference is that he believes in the priority of existence. an‎d it rejects any difference in nature between organisms. In contrast to his predecessors, Mulla Sadra does not divide beings to simple and complex, material and immaterial, live and non-live, abstract and concrete, and etc. Therefore, there are no fundamental differences between creatures. But what that indicates the difference between creatures is their gradational difference. Thus, there is no essential difference between them. Therefore, the existence and attributes of existence are correlated and the material objects are conscious because they are existent and participate some grade of it.