سازگاري نظريۀ وحدت تشكيكي و وحدت شخصي وجود

The Compatibility of the Theory of Gradational Unity and the Individual Unity of Existence

تشكيك وجود يكي از اصول مهم حكمت متعاليه است. سازگاري يا عدم سازگاري اين اصل با وحدت شخصي وجود، مناقشات زيادي را ميان شارحان حكمت متعاليه در پي داشته است. بنا بر تشكيك وجود، تشكيك در مراتب وجود است اما وحدت شخصي وجود با تشكيك در مراتب ميانه‌اي ندارد، چون موجود حقيقي يك وجود بيشتر نيست و بقيه مظاهر و شئون آن وجود حقيقي هستند. ملاصدرا با پذيرش تشكيك در وجود، در ادامه به اثبات وحدت شخصي وجود نيز پرداخته است. بنابراين، ظاهراً بين اين دو اصل ناسازگاري وجود دارد و نمي‌توان هر دو را با هم پذيرفت. اين مقاله با نشان دادن دو نوع تشكيك مطرح‌شده توسط ملاصدرا، دو معنا براي وحدت وجود را قابل طرح مي‌داند؛ وحدت سنخي وجود كه با تشكيك خاصي اثبات مي‌شود و وحدت شخصي وجود كه از تشكيك خاص‌الخاصي نتيجه مي‌شود. بر اين اساس مي‌توان گفت: ملاصدرا با توجه به دو نوع تشكيك، به دو نوع وحدت قائل است. وحدت شخصي وجود با تشكيك خاصي قابل جمع نيست، اما تشكيك خاص‌الخاصي هم‌سو و سازگار با وحدت شخصي وجود است.

Gradation of being is one of the important principles of transcendent philosophy. In this philosophy, compatibility and incompatibility between the individual unity of being and the gradation of being is one of the conflicts between commentators. According to gradation of being, gradation is in levels of being, and due to the individual unity of being; there is no gradation in levels. Since the real being is not more than one being and other things are its manifestations and aspects. Hence apparently there is an incompatibility between these two principles and it is not possible to accept both of them. Sadra, by accepting gradation of being, proves the individual unity of being. This paper poses two meaning for the unity of being by showing two types of gradation presented by Sadra. It is possible to prove typical unity according to particular gradation and the individual unity of being is resulted from special particular gradation (tashkik khasi). To fix this incompatibility, we can say that according to two gradation, Sadra believes on two kinds of unity that the individual unity of being cannot summed up with particular gradation, but special particular gradation(tashkik khasolـkhasi) is compatible with the individual unity of being.