تحليل اسطوره‌اي در مطالعات ادبي قرآن كريم

Mythological analysis in the literary studies of the Quran

تحليل اسطوره اي، شاخه اي از نقد ادبي است كه به تجزيه و تحليل ساختار و معناي متن مي پردازد و ارزش ادبي آن را از جهت كاربست باورهاي اسطوره اي در آن ارزيابي و بررسي مي كند. كاربست اين روش در حوزه مطالعات قرآني، از يك سو به كار گرفتن قوانين ادبي در فهم معناي قرآن است و از ديگر سو، ميراث بشري اين متن را بررسي مي كند. در سنت تفسيري و علمي مسلمانان بوده اند كساني كه از اين منظر به قرآن كريم بپردازند و بيان هايي از قرآن را مبتني بر باورهاي اساطيري بدانند و از آن جا روش هاي مختلف نقد ادبي را براي تحليل معناي متن بكار گيرند. اين مطالعه براي بازشناسي همين كوشش ها نگارش يافته و درصدد است آن ها را از يكديگر تفكيك كند. بنابراين ما در اين نوشتار به دنبال پاسخ به اين سوال هستيم كه رويكردهاي عمده و شناخته شده در تحليل اسطوره اي قرآن كريم كدام اند؟ اين رويكردها چه مناسبتي با يكديگر دارند؟ آيا مي توان برمبناي اين رويكردها، سطوح مختلف اين متن را از يكديگر تفكيك كرد؟ يافته هاي پژوهش حاكي از آن است كه تحليل اسطوره اي قرآن كريم، فارغ از تمامي پيش فرض هاي كلامي و تعليمي، حداقل در سه لايه از متن قرآن قابل پيگيري است: مضامين، زبان و بلاغت. نوشتار حاضر به واكاوي آثار مختلف پژوهشگران در هريك از سه سطح فوق پرداخته است.

Mythological analysis is a branch of literary criticism that analyzes the structure and meaning of the text and evaluates and evaluates its literary value for the application of mythological beliefs. The application of this method in the field of Quranic studies involves the use of literary laws in understanding the meaning of the Qur''an and, on the other hand, examines the human heritage of this text. In the interpretative and scientific tradition of Muslims, those who view the Holy Qur''an from this point of view and find expressions of the Qur''an based on mythological beliefs and use different methods of literary critique to analyze the meaning of the text. This study is written to identify these efforts and seeks to distinguish them from each other. So, in this article, we are looking for the answer to this question, which are the main and well-known approaches to the mythological analysis of the Qur''an? What is the relationship between these approaches? Is it possible to distinguish between different levels of this text based on these approaches? The findings of the research show that the mythological analysis of the Quran, regardless of all verbal and educational presuppositions, can be traced at least in three layers of the text of the Quran: matter, language and rhetoric. The present paper addresses the various studies of researchers at each of the three levels.