ويژگي هاي آناتومي، بيومتري، فيزيكي و شيميايي چوب درخت بارانك (مطالعه ي موردي: جنگل هاي سنگده مازندران)

Anattomiicall,, biiomettriicall,, physiicall and chemiicall properttiies off wiilld serviice ((Sorbus ttormiinalliis L..)) wood ((case sttudy:: Sangdeh fforestts off Mazandaran

مطالعات بنيادي بر روي چوب درختان و درختچه هاي جنگلي مي تواند امكان استفاده از آنها را در مصارف مختلف آشكار سازد، يا منجر به ايجاد بانك اطلاعاتي گونه هاي مختلف چوبي كشور شود. بارانك (Sorbus tominalis L.) از گونه هاي درختي كمياب و با ارزش جنگل هاي هيركاني و ارسباران است. در اين مطالعه برخي ويژگي هاي آناتومي، بيومتري، فيزيكي و شيميايي چوب درخت بارانك مورد بررسي قرار گرفته است. نمونه هاي مورد استفاده در اين تحقيق از ديسك درختان قطع شده در جنگل هاي سنگده استان مازندران تهيه شدند. بررسي ها نشان داد درخت بارانك داراي چوبي بسيار فشرده و متراكم (با دانسيته kg m-3832) و همكشيدگي بالايي (15/83 درصد) است. چوب بارانك به علت نبود مرز مشخص بين حلقه هاي سالانه به طور ظاهري نقوش برجسته اي ندارد. اين چوب از نظر آناتومي كاملا پراكنده آوند بوده و عناصر آوندي آن اغلب منفرد مي باشند. آوند ها بلند و باريك بوده و اثري از آنها با چشم غير مسلح در برش عرضي چوب ديده نمي شود. مرز حلقه هاي رويشي در اين چوب تنها با دو تا سه رديف فيبر فشرده ي چوب پايان قابل تمايز است. پره هاي چوبي ناهمگن و اغلب دو رديفه و گاهي تك رديفه هستند و نقش خاصي در برش هاي مختلف چوب ندارند. الياف اين گونه از نوع فيبر تراكئيد بوده و ميانگين طول و ضخامت ديواره آنها به ترتيب 1575 و 9/33 ميكرون اندازه گيري شد. ميانگين مقادير سلولز، ليگنين، مواد استخراجي و خاكستر اين چوب نيز به ترتيب 49/8، 18/9، 2/3 و 0/8درصد بود. حفظ گونه هاي با ارزش جنگل هاي شمال از جمله بارانك، بايد در دستور كار متوليان منابع طبيعي قرار بگيرد.

Fundamental studies in wood of trees and shrubs can reveal the possibility of their utilization in various applications or lead to create a database of different wood species. Wild service tree (Sorbus torminalis L.) is a rare and valuable tree species in Hyrcanian and Arasbaran forests. This study investigated some anatomical, biometrical, physical and chemical properties of wild service wood. Wood samples were cut from Sangdeh forests of Mazandaran. Studies showed that wild service tree is extremely compact and dense; its average density is 832 kg m-3 and its shrinkage is about 16%. Growth rings boundaries are indistinct. From anatomical view, it is a diffuse-porosity wood and its vessels are exclusively solitary, long (999 microns), narrow (55 microns) and are not visible with naked eye in transverse section. Growth ring boundaries can be distinguished by only two to three compact fiber layers. Rays parenchyma is heterogeneous, and exclusively 2-seriate (partially uniseriate). The fibers are of vascular tracheid type with an average length and cell wall thickness of 1575 and 9.33 micron, respectively. The content of cellulose, lignin, extractives and ash were 49.8, 18.9, and 2.3 percent, respectively. Preservation of valuable tree species of the northern forests such as wild service tree should be on the agenda of natural resource custodians.