مؤلفه‌هاي رويكرد انتقادي افلاطون نسبت به شعر و شاعران

افلاطون در محاوره جمهوري پس از بخشهايي كه به تقبيح شعر و شاعران آتني ميپردازد، در كتاب دهم از همين محاوره به اخراج آنان از اتوپياي خويش حكم ميدهد، اما در عين حال، آثار خود او سرشار از مفاهيم شاعرانه بوده و همچنين آنجا كه از شاعران صحبت ميكند كلامش سرشار از احترام و ترديد است. ازاينرو در اين نوشتار بدنبال آن هستيم تا بيابيم در پس اين سرشت پارادوكسيكال چه حقيقتي نهفته است و چگونه ميتوان تبييني از اين رويكرد افلاطون نسبت به شاعران ارائه داد و اساساً آيا آنچه مورد نكوهش افلاطون است كاربرد شاعران آتني از شعر است يا ذات خود شعر مورد انتقاد اوست و يا اينكه ¬بايد پاسخ را در جاي ديگري جستجو كرد و مشكل را در مخاطبان شعر ديد؟ در نظر نگارندگان نوشتار حاضر، اگر بپذيريم يكي از مؤلفه¬هاي مهم سنت شعري در آتن، قائل شدن وجهي از معرفت براي شعري است كه روح غالب آن سنت اساطيري باقي مانده از پيشينيان و تعاليم سوفسطائيان است و همچنين در نظر بگيريم كه فراتر از مباحث هستي¬شناسانه و معرفت‌شناسانه، اساساً مسئله اول افلاطون سياست و استقرار يك نظام سياسي بسامان است، به اين نتيجه خواهيم رسيد كه در اين اتوپيا، سنّت شعري آتن با خصوصياتي كه دارد با آرمان سياسي افلاطون قابل جمع نيست؛ چرا كه اگر پايديا يا نظام تعليم و تربيت را براي استقرار اتوپيا ضروري بدانيم، حال اگر اين پايديا بخواهد ديوارهاي خود را بر بنيان اسطوره و تعاليم سوفسطائي بمثابة منبع معرفتي بنا كند، تكليف اين آرمانشهر از ابتدا مشخص است. همچنين از وجه معرفت¬شناسي فلسفة افلاطون نيز ميتوان به اين مسئله نزديك شد و از تمايز ميان زيبايي زيبايي‌شناسانه آنطور كه امروزه ما از آن صحبت ميكنيم و در آثار هنري متجلي است، با زيبايي مثالي مد نظر افلاطون كه همان حقيقت است، سخن گفت. در نظر افلاطون زيبايي زيبايي¬شناختي ذيل زيبايي مثالي است و ازاينرو مقصود وي از واژه «زيبا» فقط شامل ارزشهايي كه امروزه آنها را زيبايي‌شناسي ميناميم نيست، بلكه ارزشهاي اخلاقي و معرفتي را هم دربرميگيرد و ذيل اين موضوع زيبايي عام و خاص بايد بحث اخراج شاعران از اتوپيا را بازخواني نمود.