كليدواژه :
آب زيرزميني , آب نامتعارف , آبياري چاه , آب گازدار , همدان
چكيده فارسي :
تركيب شيميايي آب آبياري نقش مهمي در ميزان عملكرد گياهان زراعي و حفظ يا تخريب ساختمان خاك ايفا مي‌نمايد و مورد توجه برنامه‌ريزان بخش كشاورزي مي‌باشد. با عنايت به مزه ترش و سوزنده آب برخي از چاه هاي كشاورزي در اطراف روستاي همه كسي در استان همدان، تصور مي شود كه تركيب آب آنها نامتعارف بوده و براي ساختمان خاك و رشد گياهان زيان‌آور است. لذا پژوهش حاضر با هدف ارزيابي كيفيت آب چاه هاي مذكور و شناسايي روند تغيير تركيب آنها انجام گرديد. در اين پژوهش، تعداد شش حلقه چاه آب گازدار شناسايي و مقدار شوري آب آنها، 15 مرتبه در طي سه سال (هر سال پنج بار) اندازه گيري گرديد و روند تغيير هدايت الكتريكي آنها توسط نرم افزار SPSS مورد بررسي قرار گرفت. همچنين از هر چاه يك نمونه آب برداشت شد و براي تعيين مقادير هدايت الكتريكي، كاتيون ها و آنيون ها مورد تجزيه قرار گرفت و شاخص هاي شيميايي آن محاسبه و به كمك معيارها و دياگرام‌ها، مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه كلسيم و بيكربنات، بيشترين سهم يوني را در اين آبها دارا بوده و آب چاه‌هاي مذكور جزو آب‌هاي نامتعارف و نوع بيكربنات كلسيم- منيزيم محسوب ميشود. شوري آبِ اين چاه‌ها زياد (از 2/96 تا 6/07 دسي‌زيمنس بر متر) بوده و بعد از اصلاح نسبت جذب سديم، در كلاس آب‌هاي خيلي‌شور و سديك (C4S4) قرار گرفت. با عنايت به شوري زياد آب، بافت ريزدانه‌ي خاك و نبود آب كافي براي شستشو، انتظار مي‌رود كه سيستم خاك منطقه در اثر آبياري با اين آب در ناحيه ريشه‌ي‌گياه به‌شدت شور شده و در نتيجه، عملكرد گياهان و به خصوص گياهان چند ساله كاهش يابد. ولي بررسي آماري تغيبرات هدايت الكتريكي آب چاه هاي گازدار منطقه همه كسي نشان داد كه مقدار شوري آب آن ها به طور معني داري با گذشت زمان كاهش يافته كه در نتيجه، كيفيت آب چاه‌هاي گازدار منطقه‌ي همه كسي از نظر آبياري با گذشت زمان بهبود حاصل مي‌نمايد.
چكيده لاتين :
Due to the important role of irrigation water chemical composition in the yield of crops and its effects on the soil structure, it has been taken into consideration by the agricultural sector planners. In this regard, the sour and burning taste of water in some agricultural wells around the HamehKasi village in Hamedan province has caused concerns about their water composition and possible detrimental effects on soil stucture and plant growth. Therefore, the present study was conducted to evaluate the water quality and the trend of changes in its composition. In this study, 6 gaseous water-wells were identified and their salinity was measured 15 times in three years (5 times each year), and the trend of their electrical conductivity changes was evaluated by SPSS software. Also, from each well, one sample was taken in order to determine the electrical conductivity, cations and anions content, and their chemical indices were calculated and evaluated by means of different criteria and diagrams. The results showed that calcium and bicarbonate ions have the highest concentrations in these waters, and the water of the mentioned wells was considered as unconventional and was Ca-Mg-HCO3 type. The water salinity of these wells was high (from 2.96 to 6.07 dS/m), and had very high salinity and sodicity (C4S4) after correction of the sodium adsorption ratio. Due to high salinity of water, fine-textured soil and lack of sufficient water for leaching, it is expected that the soil will be salinized in the root zone by irrigation, and as a result, the yield of plants and especially perennial plants would decrease. However, the statistical analysis of the electric conductivity changes of gaseous water-wells in HamehKasi area indicated that the salinity of their water decreased significantly over time. Consequently, the quality of water in the HamehKasi area in terms of irrigation improved over time.
