نئوعثماني گري و چالشهاي آن براي ج.ا.ايران (دوره زماني 2002-2012)

(Neo Ottomanism and its Challenges for Iran (time Period 2002-2012

سياست جديد خارجي تركيه در طي بيش از يك دهۀ اخير «نئوعثماني‌گرايي» ناميده شده است. تركيه در كنار حفظ مناسبات خود با غرب، براي برقراري و توسعه مناسبات سياسي با كشورهاي منطقۀ خاورميانه، به ويژۀ كشورهاي واقع در حوزۀ تاريخي امپراطوري عثماني تلاش مي‌كند. هدف اين پژوهش به دنبال واكاوي و تبيين ابعاد سياست خارجي جديد نئوعثماني تركيه است و درپي اين است كه چه چالش‌هايي براي جمهوري اسلامي ايران به همراه دارد. رويكرد نظري اين مقاله مبتني بر رويكرد سازه‌انگاري است و بر اين فرض استوار است كه سياست خارجي جديد تركيه بازتعريفي گفتماني است كه ريشه در نحوۀ شكل‌گيري و تكوين هويت تاريخي آن دارد و براي اين منظور مبدعان سياست خارجي نئوعثماني‌گرايي براساس اسناد منتشر شده و خط مشي پيش گرفته طي يك دهه از انتقال قدرت به حزب عدالت و توسعه، سعي دارند تا هويت تاريخي تركيه را با ارزش غربي حاكم بر آن پيوند دهند. فرضيه اين پژوهش اشاره دارد كه يكي از محورهاي اصلي سياست خارجي جديد تركيه و دكترين نئوعثماني گري، نفوذ گسترده و افزايش نقش و مداخلات خود در منطقۀ خاورميانه به ويژه سوريه و عراق است، به صورتي كه ‌تركيه بايد نقش پررنگ، فعال و متناسب با تاريخ پرشكوه گذشته خود در دوره عثماني و عمق جغرافيايي خود ايفا كند. اين رويكرد در بسياري از موارد مي‌تواند چالش‌هاي و تأثيراتي بر سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران داشته باشد و نفوذ منطقه‌اي را تحت‌تأثير قرار دهد. بر اين اساس سياست خارجي جديد نئوعثماني اين كشور بازتاب‌هاي جدي بر مناسبات آن با كشورهاي اطراف به دنبال داشته است. توسعه اين سياست خارجي به رغم تأثيرات مثبت آن بر روابط با ايران طي دهه 2002 تا 2012، چالش‌هاي متعددي براي ايران به دنبال داردكه در اين مقاله به بخشي از آنان مي پردازيم.

Turkey's new foreign policy over the past decade has been called "Neo Ottomanism". Turkey, along with maintaining its relations with the West, attempts to establish and develop political relations with the countries of the Middle East, especially for the countries in the historical context of the Ottoman Empire. The aim of this study is to explore and explain the dimensions of the new foreign policy of Neo Ottomanism in Turkey, and the challenges it brings for the Islamic Republic of Iran. The theoretical framework of this paper is based on the constructivist approach, and it is based on the assumption that the new Turkish foreign policy is a redefinition of a discourse rooted in the formation and development of its historical identity and due to this, foreign policy makers of Neo Ottomanism, based on published documents and predecessor policies in a decade of transferring power to the AKP, attemted to link Turkey's historical identity to its precious Western value. The hypothesis of this research suggests that one of the main pillars of Turkey's new foreign policy and the doctrine of neo- Ottomanism is its widespread influence and increased involvement in the Middle East region, especially in Syria and Iraq, so that Turkey should play a bold, active, and historically relevant role in the glorious history of the past period and its geographical depth. In many cases, this approach can have challenges and impacts on the foreign policy of the Islamic Republic of Iran and affect regional influence. Accordingly, the neo- Ottomanism foreign policy has reflected its relations with the surrounding countries. The development of this foreign policy, despite its positive effects on relations with Iran during the period from 2002 to 2012, brings many challenges for Iran, which we will focus on in this article.