تنوع صفات ماكرومورفولوژيك برگ و بذر در سه جمعيت جنس توس در ايران

Variation of macromorphological traits of leaf and seed in three populations of Betula species

به منظور بررسي تنوع صفات ماكرومورفولوژيك برگ و بذر در سه جمعيت جنس توس در ايران در مجموع 1800 برگ و بذر از 90 پايه درختي در سه رويشگاه از تاكسون هاي اين جنس اندازه گيري شد. 25 صفت ماكرومورفولوژي از برگ و بذر ارزيابي شد. تجزيه وتحليل داده هاي كمي با استفاده از آزمون تجزيه واريانس يكطرفه و طرح آماري آشيانه اي صورت گرفت و براي مقايسه چندگانه ميانگين ها از آزمون دانكن استفاده شد. براي مقايسه و گروه بندي رويشگاه ها از تحليل خوشه ايو به منظور تعيين مهم ترين صفات در تفكيك سه رويشگاه تحت بررسي از تجزيه به مولفه هاي اصلي (PCA) استفاده شد. نتايج آناليزهاي چندمتغيره نشان داد كه صفات طول برگ، طول دمبرگ، فاصله پايه برگ تا پهن ترين نقطه برگ، فاصله بين رگبرگ هاي دوم و سوم، ميانگين فاصله بين رگبرگ ها، نسبت طول دمبرگ به طول برگ، عرض برگ در 0/9 طول برگ، تعداد دندانه بين دومين و سومين رگبرگ و شكل نوك برگ، طول بذر، طول بال هاي بذر و عرض بال هاي بذر بيشترين نقش را در گروه بندي پايه ها و تفكيك جمعيت ها داشتند. نتايج آناليز خوشه ايهم نشان داد كه پايه هاي درختي هر جمعيت، درون خوشه هاي مربوط به خود آن جمعيت قرار دارند، به طوري كه مي توان نتيجه گرفت تقريبا هر خوشه شامل پايه هاي مختص يك جمعيت است. براي تشخيص تاثيرپذير بودن يا نبودن صفات از محيط از پلاستيسيتي استفاده شد. نتايج نشان داد صفاتي كه در تفكيك اين رويشگاه ها، صفات اصلي و برتر شناخته شده اند، از نظر پلاستيسيتي هم تاثيرپذيري كمتري از محيط نشان مي دهند و اين صفات مي توانند بيشتر تحت تاثير ژنتيك باشند. از اين رو از اين صفات مي توان در شناسايي گونه هاي متفاوت اين جنس در اين سه رويشگاه به عنوان صفاتي مناسب در تكميل كليدهاي شناسايي ارائه شده براي توس استفاده كرد.

In order to study the diversity of macro-morphological traits of leaves and seeds in three populations of Betula in Iran, a total of 1800 leaves and seeds from 90 trees were measured in three sites of the taxon of this genus. 25 macro-morphological traits of leaves and seeds were used. Quantitative data were analyzed via one-way analysis of variance and nesting statistical design. Duncan's test was used for multiple comparisons of means. Cluster analysis was applied to compare and categorize the habitats and principal component analysis (PCA) was used to determine the most important traits in separating the three habitats. Multivariate analysis results indicated that leaf length, petiole length, the distance of the widest base of the leaf to leaf spot, the distance between the second and third veins, the average distance between the veins, petiole length, leaf length, leaf width in 0.9 part of the leaf length, number of teeth between the second and third veins and the tip of the leaf, seed length, length and width of seed wings were the most important variables in grouping the populations. The results of cluster analysis showed that different clusters contain different populations. The plasticity was used to determine if the environment was effective on the traits or not. The results showed that the traits that are recognized as the main traits in the differentiation of these habitats are also less affected by the environment in terms of plasticity; and these traits are more influenced by genetics. Therefore, these traits can be used to identify the different populations of this genus in these three habitats as suitable attributes in completing the identification keys provided for the birch.