چكيده فارسي :
آراء فلسفي ملاصدرا بر قواعد كلي و جهت گيري‌هاي اخلاقي او (از اين دو به مكتب اخلاقي تعبير مي‌كنيم) تأثيرگذار است. وجودشناسي ملاصدرا اخلاق را زير مجموعۀ نظام هدفمند الهياتي خود قرار داده و تلقي او از هستي و انسان پيامدهاي متمايزي در مكتب اخلاقي وي داشته است. بنابر مبناي تجرد نفس ارتباط اعمال انسان و سرنوشت اخروي او و نيز بحث تناسخ باطني (كه با لزوم مراقبه و محاسبه اخلاقي مرتبط است) بستري مناسب مي‌يابد. همچنين حدوث و بقاء نفس در نظر صدرا اهميت رفتار بدني در ترقي نفساني را روشن مي‌كند. تحول پذيري نفس و اسباب تحول آن بر لزوم مراقبه بر رفتارهاي بيروني و حتي نيات دروني در تبيين مكتب اخلاقي صدرا تأثيرگذار بوده است و مبناي قواي نفس و وحدت آن لزوم مداومت بر عمل صالح و پرهيز از عمل منافي ارتقاء وجودي را تبيين مي‌كند. قاعدۀ اتحاد عاقل و معقول نيز بر عينيت اخلاق و هويت وجودي انسان صحه مي‌گذارد. اصالت و تشكيك وجود، لزوم جهت‌دهي اخلاقي رفتار در تقرب به خداوند را تبيين و قاعده سنخيت علت و معلول، ذاتي و غير قراردادي بودن اخلاق در مكتب صدرا را مشخص مي‌كند. حركت جوهري و ارتباط ذاتي نفس و بدن، نفي نسبي‌گرايي اخلاقي را تبيين و مباحث فطرت نيز موضع صدرا در وحدت‌گرايي يا كثرت‌گرايي اخلاقي را مشخص مي‌كند. بسياري از معضلات مكاتب اخلاقي از جمله سؤال در مورد ذهني يا عيني بودن اخلاق، تكليف‌گرايي يا فضيلت‌گرايي در اخلاق، كثرت‌گرايي يا وحدت‌گرايي در گرايش‌هاي اخلاقي در نوع انسان، وظيفه‌گرايي يا نتيجه‌گرايي در اخلاق و ... در تفسير حكمت متعاليه به سرانجامي روشن مي‌انجامد.
چكيده لاتين :
The views of Mulla Sadra have affected man’s being as well as his moral school. The relation between man’s fate and morality as well as the effect of self-purification, which is a moral necessity, is clearly explained by the divine teachings in Mulla Sadra intellectual system. Principally, Mulla Sadra’s ontology has the potential to explain the ultimate goal of morality in his theological system. The perceived transcendental wisdom of being and mankind and the type of its perception of religious texts will have new consequences in its moral school. Many of the problems of moral schools, including the question of the subjective or objective nature of morality, self-actualization, or virtue in morality, plurality or unity in the moral attitudes of a kind of man, the task or conclusion in morality, etc., in the transposition of transcendental wisdom lead to a clear and immediate outcome. In this paper, while the influence of the principles of the immortality of the soul, the quality of its origin and its survival, the powers of the soul and the wise and reasonable measures, are elucidated on ethical issues, the general lines of Mulla Sadra’s moral school are extracted according to its foundations and works in this field.
