مقايسة ترولچ و هيك پيرامون مسئلة درجه‌بندي اديان

Comparison of Troeltsch and Hick on the Issue of Religions Ranking

از مسائل اصلي در تبيين پديدة كثرت اديان در جهان، مسئلة درجه‌بندي اديان است؛ يعني پرسش از اينكه آيا اديان اساساً مقايسه‌پذير هستند يا نه، و در صورت موافقت، ملاك و معيار اين مقايسه بايد چه ويژگي داشته باشد. چنين به نظر مي‌رسد كه مرز فارق ميان دو موضع مختلف در تبيين پديدة كثرت اديان، يعني نسبي‌گرايي و كثرت‌گرايي ديني، از دقت در مسئلة درجه‌بندي اديان به‌دست مي‌آيد. در اين مقاله، ضمن طرح و بررسي اين مسئله، از دو نمايندة اصلي اين دو جريان سخن به ميان خواهد آمد و از ميان نسبي‌گرايان ديني به ارنست ترولچ و از ميان كثرت‌گرايي ديني به جان هيك پرداخته خواهد شد. اين مقاله درصدد است با نهادن اين دو نظريه در برابر هم، شباهت‌هاي آنان را متذكر شود و از تفاوت‌هاي بنيادين آنان پرده بردارد. اجمالاً مي‌توان متذكر شد كه شباهت عمدة ميان ترولچ و هيك، تكيه بر مقوله‌هاي فرهنگي در قوام آگاهي ديني است، در حالي كه تفاوت بنيادين ميان آنان، در زمينة ابژكتيو يا سوبژكتيو ديدن معيار درجه‌بندي است. هيك در پايان مدعي مي‌شود كه هرچند اصولاً مي‌توان اديان را با هم مقايسه كرد، ولي عملاً اين مقايسه نشان از يكساني دعاوي حقيقت آنان دارد. اين در حالي است كه ترولچ بيان مي‌كند كه اديان را اصولاً نمي‌توان با يكديگر مقايسه كرد، هرچند در اظهارات اولية خويش تصريح مي‌كند كه در عمل، مسيحيت نسبت به ساير اديان برتر است. البته او در اظهارات متأخر خود، اين نتيجه را بازبيني مي‌كند و مدعي مي‌شود كه اديان صرفاً به صورت نسبي مطلق هستند.

One of the main issues in explaining the phenomenon of diversity of religions in the world is the issue of religions ranking; i.e. the question of whether religions are essentially comparable or not! an‎d if it is comparable, what is the criterion and criterion of this comparison? It seems that the border between two different positions in explaining the phenomenon of religious plurality, namely relativism and religious pluralism, comes from the accuracy of the issue of religions ranking. In this article, we will speak of two main representatives of these two trends by proposing and examining this problem and among the religious relativists we refer to Ernest Troeltsch and to John Hick from religious pluralism. This article seeks to put these two theories together and remind them of their similarities and reveal their fundamental differences. Briefly, it can be noted that the major similarity between Troeltsch and Hick is to rely on cultural categories in the consistency of religious awareness, while the fundamental difference between them is the observation of objectivity or subjectivity in their grading criteria. In the end, Hick claims that although religions are comparable in principle, but practically the result of this comparing is the equivalence of religion’s Truth-claims, while Troeltsch says it's basically impossible to compare religions, اowever, in his original statements, he clearly states that in practice, Christianity is superior to other religions. Of course, in his later remarks, he reviews this result and claims that religions are only relative in absolute terms and he claims absolute religions are relative only.