كليدواژه :
باي پلات , تجزيه خوشهاي , تنش خشكي , توده محلي
چكيده فارسي :
كنجد از جمله گياهاني مي باشد كه به دليل محتواي بالا (52 – 47 درصد) و كيفيت مناسب (ميزان كم كلسترول و وجود برخي آنتي اكسيدان ها) روغن دانه هاي آن، نقش مهمي در سلامت انسان دارد. آزمايشي با هدف بررسي عكس العمل هشت توده محلي كنجد به تنش خشكي بر اساس عملكرد دانه و شاخص هاي تحمل به خشكي به صورت فاكتوريل- اسپليت پلات با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي هنرستان كشاورزي اروميه اجرا گرديد. فاكتور اصلي شامل سطوح مختلف آبياري (آبياري نرمال: آبياري بعد از 70 ميليمتر تبخير و تعرق گياه يا ETc، تنش ملايم: آبياري بعد از 90 ميلي متر ETc و تنش شديد: آبياري بعد از 110 ميلي متر ETc)، فاكتور فرعي شامل عدم تلقيح و تلقيح با دو گونه قارچ ميكوريزاي Glomus mosseae، Glomus intraradices و فاكتور فرعي فرعي شامل هشت تودهمحلي كنجد (جيرفت 13، محلي طارم زنجان، محلي مغان، ناز چند شاخه، TC-25، TS-3، داراب 14 و دشتستان 5) بود. 10 شاخص تحمل به خشكي شامل ميانگين بهره وري (MP)، شاخص تحمل تنش (STI)، ميانگين هندسي بهره وري (GMP)، ميانگين هارمونيك (HARM)، شاخص عملكرد (YI)، شاخص مقاومت به خشكي (DI)، شاخص ميزان محصول در محيط هاي غيرتنش و تنش (SNPI)، شاخص تحمل به تنش اصلاح شده در شرايط آبياري مطلوب (MPSTI) و شاخص تحمل به تنش اصلاح شده در شرايط تنش ملايم و شديد خشكي (MSSTI) بر اساس عملكرد دانه در شرايط آبياري مطلوب (YP)، عملكرد دانه در شرايط تنش ملايم خشكي (YS-mild) و عملكرد دانه در شرايط تنش شديد خشكي (YS-severe) محاسبه شدند. در تجزيه خوشه اي، توده هاي محلي كنجد بر اساس شاخصهاي تحمل تنش و عملكرد در شرايط مختلف آبياري در سه گروه قرار گرفتند. بر اساس نتايج بايپلات، توده هاي محلي طارم و محلي مغان بهعنوان توده هاي متحمل، توده TS-25بهعنوان نيمه متحمل و بقيه توده ها نسبتاًًً حساس شناخته شدند.
چكيده لاتين :
Sesame is one of the plants that due to the high content (47-52%) and high quality (low cholesterol and some antioxidants) its seed oil, important role has in human health. An experimental with objective to evaluate eight local landraces of sesame to drought stress based on grain yield and drought tolerance indices using factorial split plot design was conducted with three replications in research field of Urmia agricultural high school. The main factor was consisted different levels of irrigation, normal irrigation (irrigation after 70 mm evaporation of crop (ETc)), moderate drought stress (irrigation after 90 mm ETc) and severe drought stress (irrigation after 110 mm ETc), sub plots including two kinds of mycorrhizae fungi Glomus mosseae, Glomus intraradices and non-inoculated (control). Sub-sub plots consisted of eight local landraces of sesame with names Jiroft13, Zanjan Tarom landrace, Moghan landrace, Naz of several branches, TC-25, TS-3, Darab 14 and Dashtestan 5. Ten drought tolerance indices including mean productivity (MP), geometric mean productivity (GMP), stress tolerance index (STI), harmonic mean (HARM), yield index (YI), drought resistance index (DI), stress non-stress production index (SNPI), modified stress tolerance index in optimum irrigation (MPSTI) and modified stress tolerance index in moderate and severe stress (MSSTI) were calculated based on grain yield under well-watered (YP), moderate drought stress (YS-mild) and severe drought stress (YS-severe) conditions. Based on cluster analysis, the studied local landraces were grouped in 3 clusters in each one of water treatment conditions. Based on biplot analysis, local landraces Moghan landrace and Zanjan Tarom landrace as resistant genotypes and landrace TC-25 were classified as moderately resistant and other local landraces were somewhat susceptible.
