ارزيابي واكنش برخي ژنوتيپ هاي برنج به تنش شوري در مرحله جوانه‌زني

Evaluation of Reaction of some Rice Genotypes to Salinity Stress at Germination Stage

به­ منظور ارزيابي واكنش ژنوتيپ­هاي برنج به تنش شوري در مرحله جوانه ­زني آزمايشي به صورت آزمايش فاكتوريل در قالب طرح پايه كاملا تصادفي با سه تكرار در آزمايشگاه بيوتكنولوژي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري اجرا شد. تعداد 16 ژنوتيپ برنج در چهار سطح شوري (صفر، 40، 80 و 120 ميلي­مولار) مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس تاثير معني ­دار شوري روي صفات مورد مطالعه در بين ژنوتيپ­ هاي مختلف برنج را نشان داد. با توجه به نتايج مقايسه ميانگين صفات مورد بررسي، با افزايش ميزان شوري از سطح شاهد به 40، 80 و 120 ميلي­ مولار، تمامي صفات كاهش معني­ داري را نشان دادند. بررسي ضرايب همبستگي ساده بين صفات نشان داد كه بيشترين همبستگي مثبت و معني ­دار مربوط به صفت سرعت جوانه ­زني با درصد جوانه ­زني (89/or =) مي­باشد. نتايج حاصل از تجزيه به مؤلفه­هاي اصلي بر اساس هشت صفت در مرحله جوانه­زني نشان داد كه دو مؤلفه توانستند 66/77 درصد از تغييرات ‌كل را توجيه نمايند. تاكيد مولفه اول روي طول ريشه­چه، وزن تر ريشه­چه، وزن خشك ريشه­چه، درصد و سرعت جوانه­زني در جهت مثبت بود. تجزيه خوشه­اي ژنوتيپ­هاي برنج تحت تنش سطوح متفاوت شوري بر اساس صفات مورد بررسي، نشان داد كه ژنوتيپ­هاي L113، L21، L59، L33 و شصتك محمدي در گروه سوم تحمل به شوري بيشتري نسبت به شاهد آزمايش (NONA BOKRA) داشتند. با توجه به تجزيه و تحليل­ هاي انجام شده ژنوتيپ­ هاي شصتك محمدي و لاين 21 از لحاظ تحمل به تنش در سطوح مختلف شوري برتر از ساير ژنوتيپ ­ها در اين آزمايش بودند و مي­توانند در برنامه ­هاي اصلاحي مورد استفاده قرار گيرند.

In order to evaluate the response of rice genotypes to salinity stress at germination stage an experiment was conducted as a factorial experiment in a completely randomized design with three replications in Biotechnology La of Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University (SANRU). Sixteen rice genotypes were evaluated at four salinity levels (0, 40, 80 and 120 mM). The results of variance analysis showed a significant effect of salinity on the traits in different rice genotypes. According to the results of the mean comparison of the studied traits, with increasing salinity from the control level to 40, 80 and 120 mM, all traits showed a significant decrease. A simple correlation coefficient between the studied traits showed that the highest positive and significant correlation was observed between germination rate with germination percentage (r = 0.89). The results of the principal component analysis based on the eight traits in the germination stage showed that the two components were able to justify 77.66% of total changes.The first component emphasized on root length, root fresh weight, root dry weight, percentage and germination rate in positive direction.The cluster analysis of rice genotypes under stress of different levels of salinity on the basis of studied traits showed that L113, L21, L59, L33 and Shasttak Mohammadi genotypes in the third group had more salt tolerance than control (NONA BOKRA). Regarding the analysis, Shultak Mohammadi and L21 genotypes in terms of tolerance to stress in different levels of salinity were superior to other genotypes in this experiment and could be used in breeding programs. Keywords: Cluster analysis, Germination, Princi