بررسي اثرات تنش آبي بر برخي خصوصيات فنولوژيكي، فيزيولوژيكي و مورفولوژيكي ژنوتيپ هاي جو (Hordeum vulgare L.) بهاره ديم

Evaluation the Effects of Water Stress on Some Phenological, Physiological and Morphological Traits in Rainfed Spring Barley (Hordeum vulgare L.) Genotypes

خشكي يكي از زيانبارترين تنش ­هاي غيرزيستي در سراسر جهان است كه رشد، نمو و عملكرد نهايي گياهان زراعي را تحت تأثير قرار مي دهد. واكنش 13 ژنوتيپ و رقم جو دو رديفه بهاره ديم مناطق سرد ايران به تنش آبي بر اساس صفات فنولوژيكي، فيزيولوژيكي و مورفولوژيكي ارزيابي شد. آزمايش به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك­هاي كامل تصادفي با سه تكرار تحت سه تيمار آبياري (آبياري كامل و آبياري بر اساس 60 و 80 درصد تخليه آب قابل‌نگهداري) انجام گرفت. تنش­ آبي دو هفته قبل از گلدهي اعمال گرديد. نتايج مقايسه ميانگين ­ها نشان داد كه كليه صفات مطالعه ­شده، بجز انشعابات ريشه، طول ريشه و نسبت طول ريشه به ارتفاع بوته، با افزايش سطح تنش كاهش يافتند. با در نظر گرفتن تمامي صفات، شناسايي دو ژنوتيپ 71938 و 1-72566 و دو رقم آبيدر و Dayton / Ranney متحمل به خشكي ممكن شد كه بيشترين عملكرد را در شرايط آبياري كامل و هر دو تيمار تنش خشكي داشتند. همچنين، ژنوتيپ 71704 توانست اولين سطح تنش آبي را تحمل كند اما قادر به تحمل دومين سطح تنش نبود. با وجود اين، رقم Denmark عملكرد مطلوبي در شرايط طبيعي توليد نكرد ولي به هر دو سطح تنش تحمل نسبي داشت. بنابراين، بعد از آزمايشات تكميلي تحت تنش آبي در شرايط حقيقي ديم در مناطق خشك و نيمه خشك سرد، اين ژنوتيپ­ ها براي كشت در اين نواحي قابل توصيه هستند و همچنين مي ­توان براي اصلاح ژنوتيپ­ هاي متحمل به خشكي در برنامه ­هاي اصلاحي از آنها استفاده نمود.

Drought is one of the most destructive abiotic stresses worldwide that affects growth, development and final yield of crops. Reactions of thirteen rainfed spring 2-row barley genotypes and cultivars of cold areas of Iran to water stress were evaluated based on phenological, physiological and morphological traits. The experiment was carried out as factorial experiment based on a randomized complete blocks design with three replications under three irrigation treatments (normal irrigation and irrigation based on the 60% and 80% of available soil water depletion). The water stress was exerted two weeks before flowering. Results of mean comparisons showed that all the studied traits were reduced with increasing the level of water stress except branching of roots, root length and root length to plant height ratio. Taking all traits together, it is possible to identify two drought tolerant 71938 and 72566-1 genotypes and two Abidar and Dayton/Ranney cultivars which produced the highest yield under normal irrigation and both water stress conditions. Also, 71704 genotype could tolerate the first water stress level but not the second stress level. However, Denmark cultivar didn’t produce favorable yield in normal condition but was comparatively tolerant to both water stress levels. So, after doing competition tests under water stress in actual rainfed conditions in cold-dry and semi-dry land, these genotypes can be recommended for cultivation in these areas, and also can be used for improvement of drought tolerant genotypes in breeding programs.