پديد آورندگان :
شريفي، پيمان دانشگاه آزاد اسلامي - واحد رشت - گروه زراعت و اصلاح نباتات، رشت، ايران , عبادي، علي اكبر دانشگاه آزاد اسلامي - واحد رشت - گروه زراعت و اصلاح نباتات، رشت، ايران , امين‌پناه، هاشم دانشگاه آزاد اسلامي - واحد رشت - گروه زراعت و اصلاح نباتات، رشت، ايران
كليدواژه :
برنج , وراثت‌پذيري , همبستگي , رگرسيون , كم‌آبياري , عليت
چكيده فارسي :
به منظور مطالعه اثر خشكي و تعيين صفات مؤثر بر عملكرد دانه و برآورد پارامترهايي ژنتيكي در شرايط آبياري نرمال و تنش خشكي، 18 لاين موتانت برنج به صورت دو آزمايش جداگانه در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در سال زراعي 94-1393 در مؤسسه تحقيقات برنج كشور در رشت مورد بررسي قرار گرفتند. وراثت‌پذيري، پيشرفت ژنتيكي و واريانس ژنتيكي بالا براي صفات ارتفاع بوته، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه پر و تعداد دانه پوك در هر دو شرايط و درصد باروري و عملكرد دانه در شرايط تنش خشكي مشاهده شد. اين نشان‌مي‌دهد كه صفات فوق توسط ژن‌هاي افزايشي كنترل مي‌شوند و مي‌توان آنها را در برنامه‌هاي اصلاحي از طريق گزينش بهبود داد. عملكرد دانه در شرايط آبياري نرمال با تعداد پنجه بارور، طول خروج خوشه، درصد باروري و طول و عرض دانه و در شرايط تنش خشكي با عرض برگ پرچم، طول خروج خوشه از غلاف، تعداد دانه پر، درصد باروري و طول و عرض دانه همبستگي مثبت داشت. نتايج تجزيه رگرسيون و تجزيه عليت تأثير مثبت عرض دانه، درصد باروري دانه، عرض برگ پرچم، تعداد دانه پر در خوشه، تعداد پنجه و طول ميانگره در شرايط آبياري نرمال و درصد باروري دانه، عرض دانه و تعداد پنجه در شرايط تنش خشكي را بر روي عملكرد دانه نشان دادند. بنابراين امكان بهبود عملكرد دانه با استفاده از اين متغيرها وجود دارد. در شرايط تنش خشكي، ژنوتيپ‌هاي شماره 1، 2، 3 و 4 داراي بيشترين ميزان عملكرد دانه (به‌ترتيب با مقادير برابر با 2788، 2163، 2178 و 2194 كيلوگرم در هكتار) و صفات تأثيرگذار بر آن بودند. با توجه به شاخص تنش، ژنوتيپ‌هاي فوق متحمل به خشكي بودند و مي‌توانند براي معرفي ارقام متحمل به خشكي استفاده شوند.
چكيده لاتين :
In order to evaluate the effect of drought stress and determine of effective traits on grain yield and estimate of genetic parameters, 18 mutant rice lines were studied in normal and drought stress conditions. The experiments were carried out separately using randomized complete block design with three replications during cropping season 2014-2015 at Iranian Rice Research Centers in North of Iran, Rasht. High values of heritability, genetic advances and genetic variances were observed for plant height, tiller number, filled grain number and unfilled grain number in both conditions, but grain productivity and grain yield were appeared only under drought stress conditions. This indicated the additive effects of genes in controlling of these traits and, therefore, these traits can be improved by selection in breeding programes. There were positive correlations between grain yield and tiller number, panicle exsertion, grain productivity and width and length of flagh leaf in normal irrigation condition. Grain yield had also positive correlation with flagh leaf width, panicle exsertion, filled grain number, grain productivity and width and length of grain under drought stress conditions. Regression and path analyses indicated positive effects of grain width, grain productivity, flagh leaf width, filled grain number, tiller number and internode length in normal irrigation conditions and grain productivity, grain width and tiller number under drought stress conditions. Therefore, it is possible to improve grain yield using these variables. The genotypes including G1, G2, G3 and G4 had the highest values of grain yield (2788, 2163, 2178 and 2194 kg ha-1) under drought stress conditions, and influencing traits on grain yield. Due to the stress index (SI), these genotypes were also as drought tolerant and, thus, can be used for introducing the drought tolerance cultivar.
