بررسي عوامل موثر بر ارتقا بهره وري آب محصولات زراعي در استان همدان

Investigation of Affecting Factors on Water Productivity Improvement of Crop Products in Hamadan Province

با توجه به بحران آب در كشور و بيش­ترين مصرف آب در بخش كشاورزي، لزوم استفاده بهينه از منابع آب در اين بخش ضروري به ­نظر مي رسد. بنابراين انجام پژوهش­هاي اقتصادي در زمينه تحليل و تعيين بهره­ وري عوامل توليد و تخصيص بهينه آن­ها در زير بخش­هاي مختلف كشاورزي لازم است. هدف از اين تحقيق، تعيين و ارزيابي ميزان بهره ­وري آب براي هر يك از محصولات عمده زراعي و ارايه راهكارهايي براي ارتقا وضعيت فعلي آن است. اطلاعات مورد نياز در اين تحقيق به صورت داده­ هاي مقطعي از كشاورزان منطقه و با روش نمونه ­گيري تصادفي به ­وسيله تكميل پرسش­نامه و مصاحبه با كشاورزان جمع­ آوري شد. متناسب با هدف تحقيق از شاخص بهره ­وري فيزيكي آب، CPD استفاده شد. به منظور شناسايي و استخراج ابعاد بهره­ وري آب از روش تحليـل عـاملي اكتشـافي و تاييدي استفاده شد. نتايج اين تحقيق نشان داد، كه هفت عامل شامل فني و مديريتي، زراعي، فيزيكي، نهادي، بازار، فردي و اجتماعي به ­عنوان ابعاد مهم بهره ­وري آب، در قالب 45 موضوع قابل بيان است. اين عوامل 97/78 درصد از واريانس كل بهره ­وري آب را در مزارع كشاورزي استان همدان تبيين مي­كند. از ميان اين عوامل مولفه فني، مديريتي و زراعي مهم­ترين عامل شناخته شد. به نحوي كه عامل اول و دوم به­ ترتيب 67/16 و 92/15 درصد از كل واريانس بهره ­وري آب را به خود اختصاص داد. ايجاد رابطـه­ ي رگرسـيوني بين عوامل تاثيرگذار و ميزان بهره ­وري نشان داد، يك واحد تغيير در انحراف معيار عوامل مديريتي، فني و زراعي باعـث مـي­شـود انحـراف معيـار ميزان بهره ­وري آب به ­ترتيـب بـه انـدازه­ ي 0/435 و 0/342 تغيير پيدا كند. كه حاكي از بيش­ترين تاثير اين دو عامل بر ميزان افزايش بهره ­وري است.

Considering the water crisis in the country and the maximum used of water in agricultural sector, the need for optimal use of water resources in this sector seems to be necessary. Therefore, Carrying out Economic Research in the field of analysis and determination of productivity of Production Factors and their optimal allocation in different parts of agriculture are essential. The purpose of this research is to determine and evaluate the water productivity for each major crop production and providing solutions to improve its current status The required information in this research was collected by filling in a questionnaire and interviewing farmers with cross-sectional data from farmers in the region. According to the research goal, the CPD was used for the productivity index. Exploratory Factor and Confirmatory Factor analysis was used to identify and extract the water productivity dimensions. The results of this study showed that seven factors including technical and managerial, agronomic, physical, institutional, market, individual and social as important dimensions of water productivity, can be expressed in 45 issues. These factors explain 78.97% of the total variance of water productivity in agricultural fields of Hamadan province. Among these factors, the technical, managerial and agronomic components were recognized as the most important factor. As the first and second factors about 16.67% and 15.92% of the total water productivity variance are assigned, respectively. Creating a regression relationship between effective factors and productivity level showed that a unit of variation in the standard deviation of managerial, technical and agronomic factors would lead to a standard deviation of water productivity about 0.435 and 0.342 respectively.