فاعليت الهي و تفسير ديويد بوم از مكانيك كوانتم

Divine Action and Bohmian interpretation of quantum mechanics

تبيين فعل الهي يا نحوة تعامل خداوند با جهان و درك آن در بستر فلسفه و علم مدرن يكي از مسائل مهم و پرمناقشة فلسفة دين معاصر بوده است. بعد از نوآوري­هاي فيزيك جديد در قرن بيستم بعضي از متفكران مدعي شدند بر خلاف فيزيك كلاسيك كه در آن قوانين فيزيكي محدود‌كنندة فعل خداوند تلقي مي­شدند، در فيزيك جديد، مفاهيمي چون عدم قطعيت مي­تواند فعل مداخله‌آميز خداوند در جهان طبيعت را توجيه و تبيين كنند. اما از آن‌جا كه مكانيك كوانتم رايج داراي متافيزيك روشني نبود، منجر به پاره­اي معضلات هستي‌شناسانه شد و بنابراين تفسيرهاي متفاوتي از آن ارائه شد كه هر يك براي الهي‌دانان راه‌حل متفاوتي را براي تبيين فعل الهي در جهان پيشنهاد مي‌كرد. در اين مقاله نشان مي‌دهيم تفسير ديويد بوم با ارائۀ ايده‌هايي مانند نظم مستتر، جنبش همگاني، كل‌نگري و عنصر اطلاعات در ماده، ظرفيت متافيزيكي مناسبي براي تبيين فعل الهي فراهم مي‌كند.

Divine action in the world is one of the important problematic questions in contemporary philosophy of religion. After new inventions in modern physics during 20’th century some of the scholars claimed that in spite of classical physics in which physical laws constrain divine actions, in modern physics, uncertainty principle could explain and justify God intervention in the world. But quantum mechanics had produced big challenges in ontology and had not straightforward metaphysics and resulted to different interpretations, each suggesting different way to explain divine actions. Bohmian interpretation of quantum mechanics regarding his special metaphysical ideas like implicate order, holomovement and holism presenting novel perspective on this issue. This article investigate relation between Bohmian interpretation of quantum mechanics and divine actions in the world and shows its capacities on this issue.