بررسي و نقد آموزة «گشودگي» در حل تعارض علم الاهي و اختيار بشري

Openness and Bada' according to the Open Theistic View and the Shi'a Theology; A Comparative Study

خداباوري گشوده جنبشي الاهياتي است كه در اواخر قرن بيستم از دل سنت اوَنجليكال مسيحي سر بر آورد و دغدغة ترسيم مدلي از فعل خداوند در عالم را داشت كه بتواند بر اساس آن تعارض و ناسازگاري موجود در الاهيات سنتي، بين اراده آزاد/ اختيار بشر و علم پيشين و مطلق الاهي، را رفع كند. آنها كوشيدند نشان دهند كه خداوند علم مطلق و جهان‌شمول ندارد؛ بلكه علم خداوند و آيندة عالم و بشر هر دو گشوده‌اند و همه‌چيز به اختيار و ارادة انسان بستگي دارد. خداي خداباوري گشوده از سر مهر و عشق خود به بشر علم‌اش را محدود و آينده را گشوده و وابسته به ارادة انسان گذاشته است. از جمله انتقاداتي كه به خداباوري گشوده وارد شده معضل محدوديت علم الاهي است. ديگر اينكه مدعيات خداباوران گشوده در باب گشوده‌بودن آينده و پيش‌بيني‌ناپذيربودن آن با نصّ كتاب مقدس همخواني ندارد. به‌نظر مي‌رسد در اين ميان مدل الاهياتي شيعي، يعني بداء، چه‌بسا راه ميانه‌اي براي حل معضل علم پيشين و خطاناپذير الاهي و ارادة آزاد بشر باشد، بدون اينكه يكي از دو طرف را ناديده بگيرد يا به نفع ديگري مصادره به مطلوب كند. مدل بدائي در حين اصالت‌بخشيدن به اختيار انسان، علم و قدرت الاهي را نيز، كه به صورت سنتي مطرح شده بود، حفظ مي‌كند و از اين لحاظ از نقدهاي وارد بر الاهيات كلاسيك مسيحي مصون است و اشكالات الاهيات گشوده را نيز ندارد.

Open theism is a theological movement rising out of the evangelical tradition at the end of the century. Seeking to resolve the incompatibility existing between the divine infallible foreknowledge and the human free-will, they sought to devise a theology that could be able to uphold human freedom and free will while keeping God at the centre of its system. According to their focal idea both God and the future are open, that is nothing is predetermined and set beforehand about future and since it has not yet taken place, God has no knowledge of it. The critique raised against them is that in their attempt to defend human free will and to resolve the challenge of incompatibility, they reduce the divine knowledge, hence distorting the image of the traditional God. In this contribution we seek to present a Shi’a theological model that while seeking to resolve the problem, remains loyal to the traditional image of God, hence being immune of the critiques raised against open theism.