هل بسيط و موجوديت ماهيت؛ صدرا در برابر ميرداماد

Simple-If Question and Essence’s Being Existent; Mullā Sadrā v.s. Mīr Dāmād

ميرداماد در كتاب قبسات استدلالي عليه عيني بودن وصف وجود براي ماهيات تنظيم كرده است؛ به اين ترتيب كه اگر وجود وصفي عيني براي ماهيت باشد، تمايزي بين هل بسيط و هل مركب از ميان خواهد رفت. از طرفي مي‌دانيم كه در باب چگونگي اتصاف ماهيت به وجود، ملاصدرا سه نظر متفاوت در آثار خود ارائه كرده است: نخست: اتصاف ماهيت به وجود تحليلي است؛ دوم: رابطه‌ي بين ماهيت و وجود به نحو اتصاف نيست؛ و سوم: وجود متصف به ماهيت است. در اين مقاله نشان داده خواهد شد كه نظر نخست ملاصدرا در مقابل استدلال ميرداماد نقض مي‌شود. نظر دوم ملاصدرا همان نتيجه‌ي استدلال ميرداماد است و با تحقق وجود در جهان (نظر خاص ملاصدرا در باب وجود) سازگار نيست؛ مگر اينكه نظر سوم ملاصدرا به آن افزوده شود. نظر سوم ملاصدرا مبتني است بر تحقق وجود و تقدم وجود بر ماهيت (نظر خاص صدرا در باب وجود). ملاصدرا تنها با اين فرض مي‌تواند از عهده‌ي استدلال ميرداماد برآيد.

Mīr Dāmād, in Qabasāt argues that existence cannot be a real property for essences. If existence, he argues, were a real property of an essence, there would remain no distinction between simple-if and compound-if questions. It is well-known that Mullā Sadrā has given three different accounts in order to explain essence’s being existent: first that existence is an analytical property for essence; second that none of existence or essence is a property of the other one; and third that essence is a property of existence. In this paper, I will argue that the first account would be defeated by Mīr Dāmād’s argument. The second account concedes the conclusion of the argument and then it would be in contrary with Mullasadra’s own view on the reality of existence, unless this account is augmented with the third one. The third account, however, can evade the argument. But it should be noted that the third account is based on Mullasadra’s own view on the reality of existence and the primacy of existence to essence.