قيمت‌گذاري منابع آب زيرزميني دشت همدان - بهار با استفاده از رهيافت اقتصاد سنجي فضايي

Pricing of Groundwater Resources of Hamadan-Bahar Plain using Spatial Econometric Approach

در دهه­ هاي اخير در دشت همدان - بهار به دليل كاهش سطح سفره آب زير­زميني، اتخاذ راهكار مديريتي مناسب جهت بهره­ برداري بهينه از اين منبع اهميت فراواني يافته است. در اين رابطه مسئله اصلي ايجاد تعادل بين عرضه و تقاضاي آب است. در ايجاد اين تعادل، ارزش اقتصادي آب مانند قيمت هر نهاده­ي ديگر نقش تعيين كننده­ي بر عهده دارد. به همين دليل قيمت­ گذاري آب به عنوان يك روش غير مستقيم براي استفاده كارا و پايدار از آب در بخش كشاورزي توصيه شده است. در اين راستا هدف اين پژوهش برآورد ارزش اقتصادي آب با استفاده از رهيافت اقتصاد سنجي فضايي است. اين تحقيق با در نظر گرفتن اين موضوع كه چاه­هاي كشاورزي با ساير چاه­هاي مجاور از نظر منابع آب زيرزميني ارتباط دارد، تلاش دارد به اين سؤال پاسخ دهد كه عامل مجاورت تا چه حد تابع تقاضاي آب را تحت تأثير قرار مي­ دهد. ضريب همبستگي حاصل از تخمين توابع نشان داد، كه كاربرد رگرسيون فضايي نسبت به روش رگرسيون كلاسيك برتري دارد. اطلاعات مورد نياز در اين تحقيق به صورت ميداني و با تكميل پرسشنامه از كشاورزان در سال 1395 جمع آوري شده است. نتايج اين تحقيق نشان داد كه قيمت واقعي آب در توليد سيب زميني براي هر متر مكعب 2040 ريال است. بنابر­اين براي ايجاد تعادل بين عرضه و تقاضاي آب مي توان از شكاف قيمت واقعي آب و قيمتي پرداختي توسط كشاورزان جهت اعمال سياست قيمت گذاري آب در منطقه استفاده كرد.

In recent years, with excessive extraction of groundwater resources, Hamedan-Bahar-plain’s ground water level dropped severely. So it is important to apply appropriate management strategy for the optimal utilization of this resource. In the economic management of water resources, the main issue is a balance between supply and demand for water. In creating this balance, an important role is the economic value of water, like the prices of other inputs are. For this reason, to keep the sustainability of water resources in agriculture, water pricing method is used as an indirect method. The aim of this study was to estimate the economic value of water using spatial econometric approach. Because of the relationship between farms and groundwater resources, this study tried to answer the question of how this relationship affects the welfare of farmers. By accepting this issue, the use of spatial econometric approach is recommended. The correlation coefficient of the estimate showed that the use of spatial regression is superior to the classical regression model. The required data in this study were collected through field research and a questionnaire to farmers in 2016. The results show that the real price of water in potato production is 2040 rials per cubic meter. Therefore, controlling water consumption and balancing of supply and demand for water can be generated from the existing price gap for water pricing policies.