بررسي اثرات و پتانسيل عمليات مكانيكي آبخيزداري درترسيب كربن، حوزه آبخيز گاودره كردستان

Investigation the Impacts of Mechanical Range and Watershed Management Operations on Carbon Sequestration in Gav-dareh Watershed, Kurdistan Province

گرم شدن كره زمين بر اثر افزايش غلظت گازهاي گلخانه­ اي، بويژه دي­اكسيد­كربن، تغييرات شديد آب و هوايي طي دهه ­هاي اخير را بدنبال داشته است. اين امر روند تخريب منابع طبيعي، خاك و آب را بويژه در مناطق خشك و نيمه خشك تشديد نموده است. يكي از مهم ­ترين ابزارهاي سازگاري و يا اصلاح پيامدهاي اين بحران، ترسيب كربن توسط اكوسيستم ­هاي طبيعي به كمك ابزارهاي مديريتي كارا نظير عمليات مديريتي مرتع و آبخيزداري است. اين پژوهش با هدف ارزيابي و تعيين كمي ترسيب كربن در انواع مختلف عمليات اصلاحي و احيائي مكانيكي مانند انواع مختلف بندها و سدهاي كوتاه اصلاحي ملاتي، گابيوني و بانكت­ بندي، در حوزه آبخيز گاودره استان كردستان اجراء گرديد. نمونه ­برداري در واحدهاي كاري با اعمال روش نمونه‌گيري سيستماتيك تصادفي انجام و نمونه­ ها جهت تجزيه به آزمايشگاه منتقل شدند. نتايج تجزيه آماري داده ­ها حاكي است كه ميزان ذخيره كربن پوشش گياهي در تيمارهاي آزمايشي داراي اختلاف معني‌داري در سطح 5 درصد مي‌باشند. همچنين نتايج كل عملكرد ترسيب كربن، شامل پوشش گياهي و خاك، نشان مي­ دهد كه مقدار ترسيب كربن بر اثر عمليات مكانيكي آبخيزداري افزايش يافته است. اين افزايش در تيمارهاي بانكت­ بندي و سد‌هاي رسوب­ گير گابيوني بطور معني‌داري بيشتر از شاهد آزمايش بوده و در مقايسه با آن در كلاس برتري قرار مي­ گيرند. ميانگين حداكثر كربن ترسيب يافته در واحد سطح 7266 كيلوگرم در هكتار بوده كه 65 درصد آن مربوط به ترسيب كربن در خاك است. بطور كلي نتيجه­ گيري مي­ شود كه عمليات اصلاحي سازه­ هاي مكانيكي بويژه بانكت ­بندي داراي قابليت بالايي در ترسيب كربن بوده و خاك نيز مهم­ ترين مخزن كربن در اين عمليات بشمار مي ­آيد

The global warming due to increased greenhouse gas concentrations, especially carbon dioxide has led to severe climate change over the past decade. This has aggravated the destruction of natural resources, soil and water, especially in arid and semi-arid regions. One of the most important tools for adaptation or correction of the consequences of this crisis is the carbon sequestration using natural ecosystems through efficient management tools such as watershed management. This research was carried out in order to evaluation and quantitative of carbon sequestration by checkdams and banquette in Kurdistan representative site of Gav-dareh. Sampling was done at work units using a systematic random sampling method. and then transferred to the laboratory for analysis. The results of statistical analysis of the data indicate that the amount of carbon dioxide in vegetation cover in treatments has a significant difference at 5% level. Also, the results of total carbon sequestration, including vegetation and soil, indicate that the amount of carbon sequestration has increased due to watershed mechanical management. This increase in banquette and gabion checkdam is significantly higher than the control and in comparison with it, they are in the class of superiority. The mean of total carbon sequestration is 7266 kg/ha which 65 % of that is related to soil sequestration. It is generally concluded that watershed operation, especially banquette as a mechanical operation has high potential in sequestration, and soil is the most important reservoir in this kinds of operations.