اثر تراكم كاشت و مديريت آبياري بر عملكرد و اجزاي عملكرد برنج در منطقه كوشال لاهيجان، استان گيلان

Effect of Different Planting Densities and Irrigation Managements on Rice (Tarom Hashemi Variety) Yield and Yield Components in Kooshal Lahijan Region, Guilan Province

به‌منظور بررسي اثرات متقابل مديريت­هاي مختلف آبياري و تراكم­هاي مختلف، آزمايشي به‌صورت اسپليت پلات بر پايه طرح بلوك­ كامل تصادفي با سه تكرار بر روي برنج رقم طارم هاشمي طي فصل­هاي زراعي 1393 و 1394 در منطقه كوشال لاهيجان واقع در شمال ايران انجام شد. تيمارهاي آبياري در پنج سطح غرقابI1=، اشباعI2=، آبياري با دور 8 روز تا گلدهيI3=، آبياري با دور 8 روز بعد از گلدهيI4=، آبياري با دور 8 روز در كل دوره رشدI5= و تراكم در سه سطح 15×15D1=،20×20D2= و25×25D3= سانتي‌متر بودند. ارزيابي مقادير تخميني و اندازه­گيري شده عملكرد دانه با استفاده از پارامترهاي ضريب تبيين، آزمون t، ريشه ميانگين مربعات خطا و ريشه ميانگين مربعات خطاي نرمال شده، انجام گرفت. نتايج تجزيه مركب داده­ها نشان داد كه تأثير تيمارهاي آبياري و تراكم بوته بر صفات مورد مطالعه معني­دار بود. اعمال تيمار آبياري با دور 8 روز تا گلدهي با تنها 88/4 درصد كاهش در عملكرد توانست بالاترين ميزان كارائي را به خود اختصاص دهد؛ ضمن اينكه 6/13 درصد در مصرف آب صرفه‌جوئي كرد. بين ميزان عملكرد و صفات تعداد كل خوشه، تعداد پنجه همبستگي مثبت ولي با صفت تعداد دانه پر در خوشه همبستگي منفي وجود داشت. بر اساس نتايج به نظر مي‌رسد با استفاده از صفات وزن هزار دانه، تعداد كل خوشه و تعداد دانه پر در خوشه مي‌توان معادله عملكرد برنج را تحت شرايط تنش خشكي در تراكم­هاي مختلف پيش‌بيني نمود. معادله درجه دوم از يك‌سو با كمترين ميزان ريشه ميانگين مربعات خطا و پايين­ترين ميزان ريشه ميانگين مربعات خطاي نرمال شده و از سوي ديگر با بيشترين همبستگي بهترين شبيه­سازي را در واسنجي نشان داد. مقدار خطا در مرحله اعتبارسنجي كاهش يافته لذا تابع توليد مذكور قابل توصيه مي­باشد.

In order to study the effect of different irrigation managements and planting densities on Tarom Hashemi cultivar, an experiment was conducted in a randomized complete block design (RCBD) with three replications at Koshal-Lahijan in north of Iran during cropping seasons of 2014 and 2015. There were 5 levels of irrigation treatments in this research including: I1 = Full irrigation, I2 = Saturation, I3 = Irrigation with 8 days alternative before anthesis, I4 = Irrigation with 8 days alternative after anthesis, I5= Irrigation with 8 days alternative whole growth season) and there were 3 levels of density including, D1=15×15, D2=20×20, D3=25×25cm. Evaluation of calculated and measured yield was done with adjusted coefficient of correlation; T test of means; and by absolute and normalized root mean square errors (RMSE). Combined variance analysis showed that the effect of irrigation treatment and plant density on measured traits were significantly different (p<0.01). Irrigation with 8 days alternative before anthesis with only 4.88 percent yield reduction could be accounted as a treatment with maximum water use efficiency in all treatments while it saved 13.6 percent of water consumption. There was positive correlation between Grain yield and Total number of panicles, Number of tillers but there was negatively correlated with the Number of filled grains per panicle. According to results it is possible to predict rice production function under conditions of water deficit in different densities using 1000-grain weight, Total number of panicles, Number of filled grains per panicle. Quadratic equation on the one hand with the lowest root mean square error and the lowest normalized root mean square error and on the other hand with the highest correlation indicated best simulation in calibration process. In addition the amount of error in the validation process reduced so the quadratic production function would be recommended.