تشكيك وجود و ماهيت در نظام فلسفي شيخ اشراق

بحث تشكيك يكي از مهمترين مسائل فلسفي است كه در نظامات فلسفي بدان پرداخته شده است. صدرالمتالهين قائل به تشكيك در وجود بوده و با تفتيش در نظام مشايين، ايشان را نيز قائل به تشكيك خاصي ميداند. وليكن قرائت صدرا و اتباع ايشان از تشكيك در نظام اشراقي، تشكيك ماهوي است. زيرا صدرا، اعتباريت وجود را در نظام فلسفي شيخ اشراق به معناي معقول ثاني منطقي پنداشته فلذا شيخ اشراق را اصالت ماهوي دانسته و مباحث تشكيكي ايشان را در ساحت ماهيت معنا كرده است. نگارنده قائل است كه اولاً: اعتباريت وجود در نظام اشراقي به معناي معقول ثاني منطقي نيست تا اينكه شيخ اشراق را اصالت ماهوي بدانيم بلكه وي قائل به عينيت وجود است و اعتباريت به معناي معقول ثاني فلسفي است. و ثانياً: شيخ اشراق فقط مباحث تشكيك را در ماهيت مطرح ننموده بلكه تمايز تشكيكي را در ساحت وجود نيز طرح نموده است. و ثالثاً: اگر ايشان قائل به تشكيك ماهوي است به جهت اين است كه وجود و ماهيت را در عالم خارج منحاز از يكديگر نميداند فلذا تشكيك وجود منجر به تشكيك ماهيت خارجيه نيز مي شود.