عوامل مؤثر بر ارتباط و نشانه‌شناسي در معماري - مطالعه موردي مسجد كبود تبريز

نشانه‌شناسي دانشي با هدف چگونگي معنايابي نشانه‌اي است و خود نمود عيني از مفهوم يا پديده‌اي غايب جهت برقراري ارتباط با مخاطب مي‌باشد. رومن ياكوبسن و امبرتو اكو نشانه‌شناسي را برآمده از زبان مي‌دانستند؛ ياكوبسن نشانه‌شناسي را فرايند معني‌دار شدن بر اساس متن و اكو نشانه‌شناسي معماري را پديده‌اي فرهنگي و ابزاري براي برقراري ارتباط معرفي كرده‌اند؛ شهرها در جوامع اسلامي نشانه‌هايي دارند و مسجد شاخص‌ترين نمود معماري در اين شهرها مي‌باشد و استفاده از عناصر كالبدي آن باعث شده است تا به‌عنوان ابزار ارتباط با ذهن مخاطب شناخته شود، به‌گونه‌اي كه با دربرداشتن اين نشانه‌ها براي ساكنان قابل درك هستند. هدف اين پژوهش تحليل عناصري در معماري مساجد است كه درگذر زمان تبديل به نشانه ارتباطي در شهرها شده‌اند تا به اين سؤال پاسخ داده شود: عناصر كالبدي معماري با چه مؤلفه‌هايي ابزار برقراري ارتباط معنايي شده‌اند؟ تحقيق با روش توصيفي-تحليلي بر پايه تحليل مؤلفه‌هاي نظريه ارتباط كلامي ياكوبسن شامل موضوع، پيام، فرستنده، گيرنده، مجراي ارتباطي و رمزگان در نشانه‌شناسي و تطبيق آن‌ها با ديدگاه اكو در نشانه‌شناسي معماري پژوهش شده است و اين عوامل در نشانه‌هاي به‌كاررفته در مسجد كبود تبريز به‌عنوان نمونه موردي جهت استخراج چگونگي برقراري ارتباط موردمطالعه قرار گرفته شده است. نتايج تحقيق نشان مي‌دهند كه با تعميم نظريه ياكوبسن، عوامل موثر بر ارتباط شامل زمينه فرهنگي و اجتماعي، كاركرد نمادين، رمزگان هاي معماري، كاربرد صريح، ابزار برقراري ارتباط و رمزگان هاي فرامعماري ميباشند. با بررسي اين عوامل در مسجد كبود مي‌توان به رابطه مستقيم عوامل ياد شده با ايجاد ارتباط نزد مخاطبان پي برد.