كليدواژه :
مكي و مدني , الميزان , نقد روايات تفسيري , نقد آراء تفسيري , نقد نسخ
چكيده فارسي :
دانش مكي و مدني همچون برخي ديگر از مباحث علوم قرآني ـ با هدف اثرگذاري در تفسير قرآن و خدمت به فهم آن شكل گرفته است. اما در عمل، «نقش‌آفريني اين دانش در تفسير» به برشمردن چند فايده در كتب علوم قرآن محدود گشته و در لا به لاي هزاران صفحه تفسير ناپيدا مانده است؛ از اين رو، براي نماياندن چگونگي و گسترۀ اثرگذاري اين دانش در پيشبرد مباحث تفسيري و نيز آموزش نحوۀ به‌كارگيري آن در فهم آيات، لازم است مراجعه‌اي دوباره به منابع تفسيري صورت گيرد. بررسي دامنۀ كاركردهاي دانش مكّي و مدني در تفسير نشان مي‌دهد كه شناخت مكّي و مدني در مقولۀ «نقد» در تفسير اثرگذار بوده است. اين كاركرد فراتر از فوائدي است كه در كتب علوم قرآني براي دانش مكّي و مدني برشمرده مي‌شود. شناخت مكّي و مدني در مقولۀ نقد در تفسير الميزان در دو شكل، با ساز و كاري كاملاً متفاوت ديده مي‌شود: نخست نقد «جزءنگر» و ديگر نقد «كل‌نگر». نمونه‌هاي هر يك از اين دو شكل نقد را مي‌توان در سه حوزۀ «نقد روايت»، «نقد آراء تفسيري» و «نقد نسخ آيه» بازيافت در مجموع بررسي عملكرد مفسران قبل از علامه در قبال نمونه هاي نقد شده توسط علامه نشان مي دهد كه مفسران قبل از علامه عموما از نقد كل نگر استفاده نكرده اند و استفاده از اين شيوه نشان ظريف انديشي علامه طباطبايي در استفاده از دانش مكي و مدني است.
چكيده لاتين :
Though The Quranic knowledge of Meccan and Medinan (Makkī and Madanī), like some Quranic sciences, has been formed to be influential on the interpretation of the Quran and serve as a way to better comprehension of verses, practically, "the role of this knowledge in the interpretation" has been limited to few usages in the sources of Quranic sciences and has been neglected throughout the thousands of exegetical pages; hence, to illustrate how and how much this knowledge contributes to the development of exegetical discussions, as well as to learn how to use it in understanding verses, it is necessary to reconsider the exegetical sources. The study of the extent of functions of the knowledge of Meccan and Medinan shows that this knowledge has been influential in the issue of “critique” in exegeses. This function is more than of that embodied in the Quranic sciences books for the knowledge of Meccan and Medinan. The issue of critique in the commentary of al-Mīzān presents in two completely different forms and mechanisms: firstly “partial” critique and secondly “general”. Examples of these two forms are seen in three areas of "critique of narration", "critique of exegetical views," and "critique of abrogation of a verse" in the commentary of al-Mīzān. A study of exegetes before ‘Allāmah Ţabāṭabāʼī, regarding his applied examples, proves that they did not generally use the general critique as such he used, showing his concern to the knowledge of Meccan and Medinan. Meanwhile, in his book, the contradiction between the time of revelation of a verse and a narration did not always lead to critique of narration, but he preserved the narration in various ways, and even occasionally used the knowledge of Meccan and Medinan in order to defense the narration.
