تاثير غلظت دي‌اكسيد كربن و فراهمي نيتروژن خاك بر شاخصهاي رشد و فيزيولوژيكي گندم

Effect of CO2 concentration and soil nitrogen availability on physiological and growth indices of wheat

افزايش غلظت دي‌اكسيد كربن و بهبود شرايط تغذيه‌اي ناشي از مصرف كود نيتروژني معمولاً سبب افزايش فتوسنتز و رشد گياهان مي‌گردد. پژوهش حاضر باهدف بررسي اثر CO2 و نيتروژن بر ويژگي­هاي رويشي و فيزيولوژيكي گندم رقم چمران به‌صورت آزمايش فاكتوريل بر پايه طرح كاملاً تصادفي شامل فاكتور بافت خاك (لوم­ رسي ­شني و لوم ­شني) و فاكتور نيتروژن (صفر، 100 و 200 ميلي‌گرم در كيلوگرم)، در چهار تكرار و در دو سطح CO2 (400 و 850 پيپيام) انجام شد. نتايج نشان داد همه ويژگي­هاي رويشي گياه (به­جز وزن خشك ريشه) در خاك لوم ­رسي شني بيش‌تر از لوم ­شني بود. افزايش مقدار نيتروژن خاك سبب افزايش ويژگي­هاي رشدي و فيزيولوژيكي گندم شد. با افزايش غلظت CO2 شاخص‌هاي رويشي شامل ارتفاع، وزن تر و خشك بخش هوايي، وزن خشك ريشه و سطح برگ و همچنين محتواي نسبي آب برگ به‌طور معني‌داري افزايش يافت. در شرايط مصرف نيتروژن در هر دو سطح با افزايش غلظت CO2 شاخص‌هاي رويشي گياه به‌طور معني‌دار افزايش يافت. به‌عبارت‌ديگر، افزايش مقدار نيتروژن خاك منجر به تشديد اثر افزايش غلظت CO2 گرديد. بنابراين درصورتي‌كه محدوديتي از نظر تأمين عناصر غذايي ضروري گياه به خصوص نيتروژن وجود نداشته باشد، در شرايط افزايش غلظت CO2 رشد و عملكرد گياه گندم افزايش خواهد يافت.

Increase of CO2 concentration and nutritional improvement resulting from the consumption of nitrogen fertilizer commonly increases the photosynthesis and growth of crops. This study aimed to investigate the effect of CO2 concentration and nitrogen supply on growth and physiological characteristics of wheat of Chamran variety. A factorial experiment (combined) based on completely randomized design with soil texture in two levels (sandy clay loam and sandy loam), nitrogen in three levels (0, 100 and 200 mg kg-1) in 4 replications were conducted which treatments were applied under two carbon dioxide levels (ambient 400 and elevated 850 ppm). The results revealed all the growth characteristics (except root dry weight) in the sandy clay loam soil were higher than sandy loam. Increase of the amount of soil nitrogen significantly increased growth characteristics and also increased physiological characteristics. With the increase of CO2 concentration growth parameters such as height, shoot fresh and dry weight, root dry weight and leaf area and also the RWC as well as plant physiological parameters were significantly increased. With increasing concentrations of CO2 associated with the consumption of nitrogen fertilizers vegetative indices significantly increased. In other words, increasing amount of soil nitrogen would intensify the effect of increasing concentrations of CO2. Therefore, if there is no limitation in the supply of essential nutrients, especially nitrogen, wheat growth will increase under elevated CO2 concentration.