رويكرد شناختي به تربيت ديني

علوم شناختي با تبيين كاركردها و ظرفيت‌هاي شناختي ذهن و مغز، امكان هاي جديدي را براي كنش گران تربيت ايجاد كرده است. بديهي است كه كاربرد اين آموزه ها در ابعاد مختلف تربيت متفاوت خواهد بود. از اين رو، در اين مقاله تأثير يافته هاي علوم شناختي بر رويكرد تربيت ديني مورد بررسي قرار مي گيرد. ازآنجاكه نظريه بازنمودي- رايانشي رويكرد غالب در علوم شناختي تلقي مي شود، اين نظريه مبناي فهم عملكرد ذهن قرار مي‌گيرد. بر اساس اين ديدگاه، پردازش شناختي داراي دو مؤلفه اساسي است: نخست اين‌كه ذهن در بازنمايي از شيوه هاي مختلفي استفاده مي كند و دوم اين‌كه تمام پردازش‌هاي شناختي داراي مؤلفه هيجاني است. از سوي ديگر، تجارب ديني نيز داراي ابعاد مختلفي است. بنابراين، اين ايده مطرح است كه هر يك از تجربه هاي ديني كدام يك از انواع بازنمايي را درگير مي سازد. بدين ترتيب، در رويكرد شناختي نسبت به تربيت ديني با يك الگوي سه وجهي مواجه هستيم كه وجه اول آن، انواع بازنمايي ها، وجه دوم، انواع تجربه هاي ديني و وجه سوم، مؤلفه هيجاني است و تمامي فرايندهاي ذهني در چنين بستري روي مي دهد. نتايج اين مطالعه نشان مي دهد كه اولاً در فرايند تربيت امكان جدا ساختن تربيت ديني عقلاني و احساسي وجود ندارد؛ زيرا هيجان جزء جدايي‌ناپذير شناخت است. دوم اين‌كه تربيت ديني اثربخش، متضمن درگير ساختن تمام انواع بازنمايي است- البته در اين مداخله لازم است نسبت‌هاي مفهومي بين انواع تجربه هاي ديني و انواع بازنمايي ها مورد توجه قرار گيرد.