بررسي تطبيقي زمينه‌هاي ادبي شكل‌گيري پايديا در يونان باستان و آموزه‌هاي حكمي و تربيتي در ايران باستان: با تاكيد بر حماسه‌هاي ايلياد و اوديسه و شاهنامه

تحقيق حاضر با هدف بررسي و مقايسه زمينه‌هاي ادبي شكل‌گيري پايديا در يونان باستان و آموزه‌هاي حكمي‌ و تربيتي در ايران باستان، با تاكيد بر حماسه‌هاي ايلياد و اوديسه و شاهنامه و به‌روش تحليل (مفهومي‌، اسنادي، و تطبيقي) به انجام رسيده است. بر اين اساس، ابتدا مفاهيم، پيشينه، انواع و زمينه‌هاي شكل‌گيري پايديا در يونان (ايلياد و اوديسه) و آموزه‌هاي تربيتي در ايران (شاهنامه) در چهار بعد جسماني، هنري، اخلاقي و عقلاني بررسي شد. سپس وجوه اشتراك و افتراق اين زمينه‌ها و آموزه‌ها در اين دو اثر حماسي استخراج و معرفي شدند. در وجوه اشتراك، در پايدياي يوناني و آموزه‌هاي حكمي‌و تربيتي ايران جنبه‌هاي حماسي بر ديگر ژانرهاي ادبي غلبه دارد، هم چنين در هر دو فرهنگ، از بستر تمثيل براي آموزش بهره گرفته مي‌‌شود. در بعد جسماني، در ادبيات هر دو ملت، انسان متعالي در تن سالم و روح پاك جلوه‌گر است. در بعد اخلاقي، مي‌‌توان از آموزه‌هاي انساني و نمونه‌هاي جوانمردي و اخلاق والا در خلال داستان‌ها و اشعار حماسي هر دو ملت ياد كرد. در بعد عقلاني، متون ايران باستان به عقل و خرد اهميت زيادي مي‌‌دهند. در ادبيات يونان نيز به مقولۀ خردپروري و بيان عوارض آن پرداخته شده است. اين خردورزي مناسب با بستر فرهنگي تربيتي دو ملت نمود مي‌‌يابد، چنان كه در شاهنامه بارزترين نشانه‌هاي خردمندي مختصر و پرمعنا گويي است. در پايدياي يوناني، جلوه‌هاي اين خردورزي در مباني حكمي‌آشكار مي‌‌شود. همراهي عقل و صبر و مدارا كردن با مردم و كار ارزشمند و عدالت و تعادل در رفتار و زندگي به واسطۀ خردمندي از موارد مشترك در هر دو فرهنگ و مباني تربيتي آن‌هاست. در وجوه افتراق، در ادبيات يونان مولفه‌ها جزئي‌تر و كاركردي‌تر، و اسطوره‌ها فردي‌تر هستند، در حالي كه در ايران مباحث تعليمي‌ كلي‌ترند و اسطوره‌هاي جمعي نمود بيشتري دارند. در بعد هنري، شاهد مفاهيم گسترده‌تري در ادبيات ايران نسبت به فرهنگ يوناني هستيم.