جذب سطحي فسفر و تعيين شاخصهاي بافري در راسته هاي مختلف خاك يك رديف پستي بلندي-اقليمي

Surface adsorption of phosphorus and determination of its buffering indices in different soil orders along a climo-toposequence

ظرفيت بافري فسفر خاك در تغذيه گياهان بسيار مهم مي­باشد و مهمترين ويژگي خاك در تعيين پتانسيل رهاسازي فسفر در خاك محسوب مي­شود. بدين منظور، 23 نمونه خاك متعلق به افق­هاي 5 راسته مختلف از يك رديف پستي و بلندي- اقليمي، جمع‌آوري تا مشخصات جذبي فسفر، روابط آن­ها با خصوصيات مختلف خاك و شاخص­هاي بافري آن تعيين شود. بر طبق نتايج، همدماي جذب سطحيL شكل بدست آمده از همه نمونه­هاي مورد مطالعه، نشان از تمايل نسبتاً بالاي خاك­ها در غلظت­هاي پايين فسفر داشت كه بوسيله سه معادله فروندليچ، لانگموير و تمكين به خوبي پيش‌بيني شدند. مطالعه حاضر نشان داد در غلظت­هاي فسفر كمتر از 20 ميلي­گرم بر ليتر، فرايندهاي جذب سطحي و در غلظت­هاي بيشتر از 20 ميلي­گرم بر ليتر، فرايند­هاي رسوب به عنوان فرايندهاي كنترل‌كننده فسفر خاك مي‌باشند. در بين خصوصيات مختلف خاك، ماده آلي و ظرفيت تبادل كاتيوني همبستگي مثبت معني­داري با بيشتر خصوصيات جذبي فسفر نشان دادند. نتايج كلي مطالعه نشان داد، راسته­هاي هيستوسولز و مالي­سولز (راسته­ هاي انتهايي منطقه مورد مطالعه)، اريدي­سولز و اينسپتي­سولز (راسته­هاي ابتدايي منطقه مورد مطالعه) و آلفي­سولز (راسته مياني منطقه مورد مطالعه) به ترتيب از بيشتر به كمتر، شاخص­هاي بافري فسفر را دارا بودند كه نياز است در راسته ­هاي انتهايي منطقه مورد مطالعه به واسطه بالاي قابليت جذب فسفر، كاربرد همزمان از كودهاي آلي و شيميايي در مقادير كم اما در تناوب­ هاي بيشتر، جهت كاهش جذب سطحي و افزايش رهاسازي فسفر، انجام گيرد.

Soil phosphorus (P) buffering capacity of the soil is very important in plant nutrition and it is the most important soil property for determination of P release potential. In this study, 23 soil samples from different horizons of five orders along a climo-toposequence were collected to determine P sorption characteristics, P buffering indices and their relationship with the soil properties. According to the results, the L-shaped adsorption isotherm obtained from all the soil samples showed a high relatively tendency of the soils for P adsorption at low concentrations, which was well-fitted by the Freundlich, Langmuir and Temkin equations. This study also indicated that the adsorption processes in P concentrations less than 20 mg/l and precipitation processes in P concentration greater than 20 mg/l control the soil phosphorous. Among the different soil characteristics, organic matter and cation exchange capacity have a significant positive correlation with most of the P sorption properties. The overall results of this study showed that the Histosols and Mollisols orders (located at the end of the studied area), Aridisols and Inceptisols (located at the beginning of the study area) and Alfisols (located in the middle of the study area) have had the high to the low values of P buffering capacity, respectively. Therefore, simultaneous low and frequent application of organic and chemical fertilizers are suggested to reduce the P adsorption and to increase the P release at the end of the study area due to high phosphorus adsorption capacity.