واكاوي مفهوم و ابعاد ديپلماسي علم و فناوري مبتني بر رويكرد فراتركيب

Looking at the concept and dimensions of science and technology diplomacy: A meta-synthesis approach

علي‌رغم اقبال گسترده سياستمداران و محققان طي سال‌هاي اخير به موضوع ديپلماسي علم و فناوري، به نظر مي‌رسد تلقي مشتركي از اين مفهوم ميان‌رشته‌اي حاصل نشده است. به‌طور طبيعي درك يك مفهوم و ابعاد تشكيل‌دهنده آن، براي مواجهه عالمانه‌ي با آن ضروري است. در اين مقاله با استفاده از رويكرد فراتركيب تلاش شده است با تحليل نظام‌مند ادبيات علمي اين حوزه، يك چارچوب مفهومي براي پيكربندي موضوع ديپلماسي علم و فناوري ارائه شود. بدين منظور ضمن شناسايي 120 منبع مرتبط، پس از طي مراحل لازم، در نهايت 58 منبع مورد بررسي و تحليل قرار گرفت. فراتركيب مطالعات پيشين نشان مي‌دهد مفاهيم دانشي توسعه‌يافته حول موضوع ديپلماسي علم و فناوري را مي‌توان ذيل چهار بعد اصلي چيستي (ماهيت)، چرايي (هدف)، چگونگي (ملاحظات پياده‌سازي و اجرا) و پيامدها (اثرات) دسته‌بندي نمود. علاوه‌ بر اين، جزييات دقيق‌تري از ابعاد شناسايي‌شده به‌صورت مقوله‌هاي فرعي استخراج گرديد. به‌عنوان مثال، پيامدهاي ديپلماسي علم و فناوري متشكل از مقوله‌هاي فرعي ديپلماسي و سياست‌خارجي، علم و فناوري، اقتصاد، امنيت و قدرت نرم مي‌باشد. اين نوع ترسيم ابعاد مختلف ديپلماسي علم و فناوري، براي محققان و انديشمندان، بستري براي توسعه‌ي ادبيات آكادميك بر اساس ابعاد پيشنهادي فراهم خواهد نمود و براي سياستگذاران و تصميم‌گيران نيز منطقي كاربردي براي شروع برنامه‌ريزي و ارزيابي اقدامات انجام شده به دست مي‌دهد.

In spite of the widespread attention of politicians and scholars in the field of science and technology diplomacy in recent years, it seems there is no consensus on this interdisciplinary concept. Naturally, understanding a concept and its constituent parts is necessary for deal with it wisely. In this paper, it has been attempted to provide a conceptual framework for the configuration of the science and technology diplomacy, using the meta-synthesis approach and the systematic analysis of scientific literature in this field. For this purpose, identifying 120 related sources and conducting the necessary methodological steps, 58 sources were finally analyzed. Meta-synthesis on previous studies shows that the developed academic concepts about science and technology diplomacy can be classified under the four main pillars including the what (nature), the why (purpose), the how (implementation considerations), and the which (outcomes and effects). Additionally, more details of the identified dimensions were extracted as subcategories. For example, the implications of science and technology diplomacy consist of sub-categories of diplomacy and foreign policy, science and technology, economics, security, and soft power. These different dimensions of science and technology diplomacy will provide scholars with a platform for the development of academic literature based on proposed dimensions and will provide policy makers and decision makers with a reasonable logic to begin planning and evaluating actions taken.