پديد آورندگان :
خاوري خراساني، سعيد سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي خراسان رضوي - بخش تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر، مشهد , مهدي پور، عبدالناصر سازمان تحقيقات و آموزش كشاورزي - مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي خراسان رضوي - بخش تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر، مشهد
كليدواژه :
ارزش اصلاحي , سودمندي نسبي , صفات زراعي , گزينش
چكيده فارسي :
انتخاب بر اساس شاخص مناسب مي‌تواند يكي از روش‌هاي موثر جهت گزينش غير مستقيم براي بهبود همزمان عملكرد و اجزاي آن باشد. به منظور تعيين شاخص انتخاب براي اصلاح ژنتيكي عملكرد، 60 هيبريد سينگل كراس ذرت دانه اي در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 3 تكرار در شرايط تنش خشكي و بدون تنش (شاهد) در قالب دو آزمايش مجزا در ايستگاه طرق مركز تحقيقات و آموزش كشاورزي و منابع طبيعي خراسان رضوي كشت شدند. شاخص‌هاي انتخاب براساس صفات وارد شده در تجزيه رگرسيون گام به گام و با در نظر گرفتن ارزشهاي فنوتيپي، ژنتيكي و اقتصادي محاسبه شدند. براساس نتايج حاصل از رگرسيون گام به گام در شرايط بدون تنش صفات رسيدگي فيزيولوژيك، ارتفاع بوته، عمق دانه، تعداد دانه در رديف بلال و طول تاسل جمعا 60.68 درصد از تغييرات مربوط به عملكرد را تبيين نمودند، در حاليكه در شرايط تنش صفات تعداد دانه در رديف بلال، ارتفاع بوته، ارتفاع بلال، وزن هزاردانه، طول بلال و تعداد برگ بالاي بلال در مجموع 63.77 درصد از تغييرات مربوط به عملكرد را توجيه نمودند كه در محاسبه شاخص انتخاب مورد استفاده قرار گرفتند. از 5 شاخص انتخاب بهينه (اسميت-هيزل) و يك شاخص انتخاب پايه (پسك- بيكر) براي گزينش ژنوتيپ‌هاي ذرت در شرايط تنش رطوبتي و غير تنش استفاده شد. نتايج نشان داد كه مقدار سودمندي نسبي گزينش بر مبناي عملكرد و پيشرفت ژنتيكي مورد انتظار براي كليه صفات در شاخص دوم اسميت هيزل در هر دو محيط غير تنش و تنش، نسبت به ساير شاخص‌ها بيشترين ميزان بود. براساس مقادير عملكرد دانه و شاخص‌هاي انتخاب بهينه و پايه 20 درصد از ژنوتيپ‌هاي برتر توسط هر شاخص انتخاب شدند. برمبناي نتايج حاصله در شرايط غيرتنش ژنوتيپ 60 (رقم تجاري سينگل كراس 704 ) توسط تمامي شاخص‌ها به عنوان برترين ژنوتيپ و در شرايط تنش رطوبتي ژنوتيپ‌هاي متفاوتي به عنوان برترين‌ها توسط شاخص‌هاي مختلف انتخاب گرديدند كه مي‌توان به ژنوتيپ‌هاي 16 (ME77006/1 × K1263/1)، 22 (ME77006/1 × K1263/1) و 34 (ME78005/2 × A679) اشاره كرد كه لااقل توسط 2 يا 3 شاخص گزينشي مختلف براي شرايط تنش رطوبتي برگزيده شده‌اند.
چكيده لاتين :
Selection based on proper selection indices can be one of the most effective methods for indirect selection of yield and yield components, simultaneously. In order to determination of selection index for improvement of maize yield, 60 single cross maize hybrids were planted in two separate experiments (drought stress and normal conditions) based on randomized complete block design (RCBD) with three replications in Torogh agricultural station of Khorasan Razavi agricultural and natural resources research and education center, Mashad, Iran in 2013-2014. Morphological and phenological traits, yield and yield components were recorded. Selection indices were calculated based on results of stepwise regression considering to phenotypc, genotypic and economic values. Based on stepwise regression results in normal condition, physiological maturity, plant height, kernel depth, kernel no./row and tassel length totally could explain 60.68 percent of gain yield variation, then these traits were used to calculate selection index. In drought stress condition, kernel no./row, plant height, ear height, 1000 kernel weight, ear length and leaves no. above ear could explain 63.77 percent of grain yield variation that these traits were used to calculate of selection index. We used 5 optimum selection indices (smith-hazel) and one basic selection index as Pesk-Baker to screen the maize genotypes. The results showed that the relative efficiency of selection index based on yield and expected genetic gain for all of measured traits in selection index 2 was higher than others in both normal and drought stress conditions. Based on grain yield and selection indices, 20 percent of the best genotypes were selected by each selection indices. Based on derived results in normal condition, genotype no. 60 (ksc704 commercial hybrid) were selected by all of selection indices as the best genotype, but in drought stress condition, different genotypes were selected by different selection indices like genotypes 16 (ME77006/1×K1263/1), 22 (ME77006/1×K1263/1) and 34 (ME78005/2× A679), that these genotypes at least were selected by 2 or 3 selection indices.
