پديد آورندگان :
مفتاح هلقي، مهدي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - گروه مهندسي آب , ابارشي، فرزانه آب منطقه اي سمنان , قرباني، خليل دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - گروه مهندسي آب , دهقاني، اميراحمد دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان - گروه مهندسي آب
كليدواژه :
حوضه آبريز قره سو , مدل سازي , مديريت سفره آب زيرزميني , GMS7.1
چكيده فارسي :
امروزه با توجه به تغييرات اقليمي در سطح كره زمين و نيز اثرات آن بر منابع آبي، مديريت سفره‌هاي آب زيرزميني به عنوان يكي از مهم‌ترين منابع اصلي تأمين آب شرب، كشاورزي و صنعت جايگاه ويژه‌اي را در مطالعات منابع آبي به خود اختصاص داده است. لذا در اين پژوهش به منظور بررسي اثرات ناشي از تغييرات اقليمي بر آبخوان قره‌سو در استان گلستان از نرم‌افزار GMS7.1 استفاده شد و شبيه‌سازي كمي آبخوان در دو حالت پايدار و ناپايدار انجام شد. نتايج حاصل از صحت‌سنجي مدل نشان داد كه مقادير سطح ايستابي پيش‌بيني شده توسط مدل با مقادير مشاهداتي از تطابق خوبي برخوردارند و مقدار جذر ميانگين مربعات خطا 810/0 بدست آمد. پس از اطمينان از صحت مدل تهيه شده، سناريوهاي متفاوتي مطرح گرديد. براساس نتايج حاصل از سناريوها مسلم گرديد كه اجراي هر سناريو نه تنها در همان ماه، بلكه تا چندين ماه بعد نيز افتي در آبخوان ايجاد مي‌كند. به عنوان مثال با توجه به تعدد زياد چاه‌ها در منطقه، سنارير افزايش برداشت حتي به ميزان 5 يا 10 درصد، تأثير زيادي در افت سطح آب زيرزميني ايجاد خواهد كرد و اين ميزان افت در بعضي نقاط بيشتر به چشم مي آيد. بيشترين ميزان افت مشاهده شده در اثر افزايش برداشت مربوط به تيرماه و حداكثر افتي به اندازه 1.66 متر در نقاط بسيار كوچكي از آبخوان بوده است كه اين نقاط مربوط به نواحي با تمركز چاه‌هاي بهره‌برداري زياد و برداشت بالا(نواحي مركزي و جنوبي دشت) مي‌باشد. سناريوي حذف پساب شرب شهري مشخص كرد كه اين عمل منجر به ميزان افت حداكثري متفاوتي را در ماه‌هاي مختلف با گذشت زمان مي شود. به گونه‌اي كه در مهرماه اين ميزان افت، حدود 0.43 و در شهريور به 1.99 متر خواهد رسيد وكاهش حجمي معادل 0.6 تا 0.7 ميليون مترمكعب را در هر ماه با توجه به ميزان مصرف ماهانه ايجاد مي‌كند. سناريوي كاهش آبدهي رودخانه‌ها، نشان داد كه كاهش آبدهي در يك فصل، نه تنها در همان فصل بلكه بر فصل بعد نيز تأثير زيادي خواهد گذاشت و كاهش آبدهي در فصل زمستان، مقدار افت بيشتري نسبت به ساير فصول ايجاد مي‌نمايد. به گونه‌اي كه در دي، بهمن و اسفندماه حداكثر افتي به ميزان 1.27، 1.74 و 1.67 متر را بيشتر در حوالي رودخانه‌هاي گرمابدشت و قرن‌آباد ايجاد خواهد كرد. سناريوي كاهش بارندگي موثر نشان داد، كه كاهش 20 درصدي بارندگي موثر در فصل زمستان افت بيشتري در آبخوان در همان فصل و فصل بعد ايجاد خواهد كرد. به گونه‌اي كه اين كاهش در فصل زمستان، حداكثر افتي به ميزان 0.2 متر در دي‌ماه، 0.97 در بهمن و در اسفندماه به ميزان 0.4 متر را، بيشتر در نواحي جنوبي آبخوان و محدوده ايستگاه‌هاي شصت‌كلاته، ناهارخوران و پل اردوگاه كه مربوط به ارتفاعات مي‌شود ايجاد مي‌كند.
چكيده لاتين :
Today, considering the climate change on the planet and its impacts on water resources, management of groundwater aquifers as one of the most important sources of drinking water, agriculture and industry has a special role in water resources studies. Therefore, in order to investigate the effects of climate change on Qareso aquifer located in Golestan province, the GMS7.1 software was used and quantitative simulation of aquifer in two steady and unsteady state was conducted. The results of model validation showed that the predicted and observed water levels had a good agreement and the average of root mean square error was 0.810. After ensuring the accuracy of the model, different scenarios were introduced. Based on the results of the scenarios, it was clear that the implementation of each scenario would cause a drawdown in the aquifer not only in the same month but several months later. For example, due to the large number of wells in the area, an increase in harvesting of 5 or 10 percent will have a major impact on groundwater level drawdown, and this decline is more noticeable in some places. The maximum observed drawdown due to an increase in the harvest was on July and equal to 1.66 meters in very small points of the aquifer, which is related to areas with high concentrations of harvesting wells (central and southern regions of the plain). The urban wastewater disposal has been determined that it leads to different maximum drawdown in different months over time. So, in October, this drawdown will be about 0.43 and in September to 1.99 meters and will result in a volume reduction of 0.6 to 0.7 cubic million meters per month, depending on monthly consumption. The scenario of reducing river discharge showed that the reduction in river discharge in a season will not only affect the season, but also the next season, and the decrease in river discharges in the winter will result in a much lower drawdown compared to the other seasons. So, in January, February and March, the maximum drawdown will be 1.27, 1.74 and 1.67 meters more near the Garmabdasht and Gharn-Abad rivers. An effective rainfall reduction scenario showed that a 20 percent decrease in effective rainfall during the winter season would lead to a further decline in the aquifer in the same and next seasons. This decrease in winter lead to the maximum decrease of 0.2 m in January, 0.97 m in February and 0.4 m in March, more in the southern aquifer and in the area of Shast-Kalateh, Naharkhoran and Pole-Ordougah stations which are in high altitudes.
