مطالعه تركيبات شيميايي، خواص ضدقارچي، فعاليت آنتي‌اكسيداني و سميت‌ سلولي اسانس گياه دارويي (Thymus daenensis Celak)

Chemical composition, anti-fungal properties, anti-oxidant activity and cytotoxicity of Thymus daenensis Celak. essential oil

آويشن دنايي با نام علمي، Thymus daenensis Celakمتعلق به تيره نعناعيان است. اسانس گياه داراي متابوليت‌هاي ثانوي با ضدقارچي و آنتي ­اكسيداني قوي برخوردار است. در اين تحقيق به‌ منظور بررسي فيتوشيميايي اسانس، فعاليت ضد قارچي، خواص آنتي اكسيداني و سميت سلولي، سر شاخه‌هاي گلدار گياه در خردادماه سال 1396 از منطقه زاغه استان لرستان برداشت گرديد. تركيبات شيميايي اسانس به روش تقطير با آب استخراج و توسط دستگاه كروماتوگرافي (GC) و گاز كروماتوگرافي متصل به طيف سنج جرمي (GC/MS) آناليز شد. خواص ضد قارچي، فعاليت آنتي اكسيداني و سميت سلولي به‌ترتيب با استفاده از روش­هاي ميكرودايلوشن براث، DPPH وMTT انجام شد. عمده ­ترين تركيبات اسانس گياه شامل تيمول (7/24 درصد) و كارواكرول (05/38 درصد) بوده و حداقل غلظت مهاركنندگي رشداسانس عليه آسپرژيلوس­فوميگاتوس و آسپرژيلوس ­نايجر به‌ ترتيب 0/5 و 1 ميكروگرم در ميلي­ ليتر بدست امد. اثر مهار كنندگي راديكالي با افزايش غلظت اسانس، افزايش يافته و IC50=63/23 ميكروگرم بر ميلي ليتر تعيين گرديد. روش رنگ‌سنجي MTT نشان داد كه سميت اسانس بر روي سلول‌هاي لنفوسيت انساني ناچيز مي­باشد. با توجه به نتايج مطالعه انجام شده، اسانس آويشن دنايي داراي اثرات قابل توجه ضدقارچي و آنتي­اكسيداني بوده، بنابراين مي‌تواند به‌عنوان يكي از گياهان بومي كشور پتانسيل استفاده در صنايع دارويي را داشته باشد و به عنوان يك كانديداي خوب در درمان بيماري‌هاي قارچ‌ها مورد استفاده قرار گيرد.

Thyme daenensis, scientifically known as Thymus daenensis Celak belongs to the Lamiaceae family. The aerial part of Thymus daenensis encompasses phenolic compounds and has powerful antifungal and antioxidant properties. Due to its potential to produce the secondary metabolites, it also has anti-mutation and anti-cancer properties. In this study, in order to investigate the phytochemicals, antioxidant, antifungal properties and also the cell cytotoxicity, the aerial parts of Thymus daenensis were collected from Zagheh area in Lorestan province Khorramabad, in June 2017. The chemical compounds of the essential oil were extracted using water distillation and analyzed using Chromatography (GC) and Gass Chromatography-Mass Spectrometry (GC/MS). Broth microdilution, MTT, and DPPH methods were utilized to determine the antifungal and antioxidant properties and cell cytotoxicity, respectively. In the essential oil, the most significant compounds were thymol (24.7%) and carvacrol (38.5%) and the Minimum inhibitory concentration against Aspergillus fumigatus and Aspergillus niger were respectively 0.5 and 1 μg/ml. The radical inhibitory effect increased as the density of the essential oil increased (IC50=63/23). The MTT assay indicated that the impact of the essential oil cytotoxicity on human lymphocyte cells was insignificant. According to the results obtained, it can be concluded that the essential oil of Thymus daenensis, as one of Iran’s indigenous plants, has considerable antioxidant properties that have potential to be used in pharmaceutical industrieTs and act as a good candidate in the fungal diseases’ treatment.