بررسي اثر تيمارهاي مختلف شيميايي و غيرشيميايي بر شكست خواب بذر گياه دارويي .Ferula gummosa Boiss

Investigating the effect of various chemical and non-chemical treatments break dormancy galbanum seeds Ferula gummosa Boiss

باريجه (Ferula gummosa Boiss.) يك گياه دارويي با ارزش تجاري است كه در ليست گياهان در معرض انقراض قرار دارد. يكي از مشكلات عمده در كشت اين گياه خواب بذر و جوانه‌زني است. اين آزمايش با هدف بررسي اثر تيمارهاي مختلف شيميايي، هورموني و دمايي بر شكست خواب بذر باريجه در قالب طرح كاملاً تصادفي با 21 تيمار در چهار تكرار انجام شد. درصد و سرعت جوانهزني بذر مورد تجزيه و تحليل آماري قرار گرفت. اين آزمايش در سال 1394 در پژوهشكده گياهان دارويي جهاد دانشگاهي انجام شد. نتايج نشان داد كه تيمارهاي مختلف شكست خواب اثر معنيداري بر درصد و سرعت جوانهزني بذر گياه باريجه در سطح يك درصد داشتند. بيشترين درصد جوانهزني (95 درصد) در تيمار تركيبي شامل 5 دقيقه خراشدهي با اسيد سولفوريك 96 درصد +30 دقيقه آبشويي در آب 40 درجه سانتي‌گراد + 7 روز آبنوشي+40 روز سرمادهي مرطوب + اسيد جيبرليك 1000 پيپيام مشاهده شد. بيشترين سرعت جوانهزني بذر باريجه در تيمار تركيبي شامل 10 دقيقه خراشدهي با اسيد سولفوريك 96 درصد +60 دقيقه آبشويي در آب 40 درجه سانتي‌گراد + 40 روز سرمادهي مرطوب+ اسيد جيبرليك 1000 پيپيام بود. بر طبق نتايج آزمايش، تيمار خراشدهي با اسيدسولفوريك و آبشويي(رفع ركود فيزيكي)؛ و در ادامه تيمار سرمادهي مرطوب + اسيد جيبرليك (رفع ركود مورفوفيزيولوژيكي)؛ باعث بهبود جوانه­زني بذر شده است. بنابراين، اين پژوهش نشان داد كه در بذر گياه باريجه، هر دو ركود فيزيكي و مورفوفيزيولوژيكي وجود دارد.

Ferula gummosa Boiss. is a commercially important medicinal plant that is categorized in endangered herbs list. Seed dormancy and germination is one of the main problems in plant cultivation.This study was conducted to evaluate the effects of chemical, hormonal and thermal treatments on dormancy breaking of galbanum seed, in a completely randomized design (CRD) with 21 treatments in four replications. The percentage and seed germination rate were statistically analyzed. This experiment was done at medicinal plants research center (ACECR) in 2015. Results were showed that the different treatments of seed dormancy breaking had significant (P≤0.01) effect on percentage of seed germination. The highest germination percentage of galbanum seeds observed in combined treatments inclusive of five minutes sulfuric acid (96%) scarification + 30 minutes leaching in water (40˚C) + 7 days imbibition + 40 days stratification + soaking in gibberellic acid (GA3) 1000 ppm. The maximum rate of germination was perceive in combined treatments of 10 minutes sulfuric acid (96%)scarification + 60 minutes leaching in water (40˚C) + 40 days stratification + soaking in GA3 1000 ppm. According to the results,seed germination is improved after sulfuric acid scarification and leaching treatment (physical dormancybreaking), followed by stratification + application of GA3 (morpho-physiological dormancy breaking). Hence, our research offered that galbanum seeds have both physical and morpho-physiological dormancy.