بررسي تركيبات شيميايي اسانس و فعاليت ضدميكروبي سرشاخه‌هاي هوايي گياه به ليمو (Lippia citriodora H.B.K) كاشته شده در خوزستان در دو فاز قبل و بعد از گلدهي

Essential oil composition and antimicrobial activity of Lippia citriodora H.B.K. cultivated in Khuzestan, at two phases: before and after flowering stages

گياه به‌ ليمو Lippia citriodora H.B.K براي مصارف غذايي، آرايشي و بهداشتي به ايران وارد شده است و امروزه در مناطق مختلف كشور كشت مي شود. هدف از اين پژوهش شناسايي و مقايسه تركيب‌هاي شيميايي موجود در اسانس سرشاخه‌هاي هوايي گياه در دو فاز قبل و بعد گلدهي و مقايسه فعاليت‌هاي ضد ميكروبي عصاره متانلي اندام‌هاي ذكر شده بود. بدين منظور سرشاخه‌هاي گياه در دو مرحله: رويشي و زايشي از محل مزرعه در خوزستان در خردادماه 1390 جمع‌آوري گرديد. نمونه‌ها به روش تقطير با آب اسانس‌گيري و بازده اسانس محاسبه گرديد. تركيب‌هاي تشكيل دهنده نمونه‌ها با استفاده از دستگاه كروماتوگرافي (GC) و گاز كروماتوگرافي متصل به طيف سنج جرمي و محاسبه شاخص بازداري و مقايسه آن با تركيب‌هاي موجود شناسايي شدند. براي سنجش فعاليت ضدميكروبي، عصاره‌هاي متانلي بخش‌هاي مذكور به روش پركولاسيون تهيه شد و عليه 4 سويه باكتري گرم مثبت، 4 سويه باكتري گرم منفي و 2 سويه قارچ به روش ديسك ديفيوژن و اندازه‌گيري قطر‌هاله عدم رشد، بررسي شد. محاسبات آماري با نرم‌افزار SPSS صورت گرفت. اجزاي عمده اسانس اندام رويشي ژرانيول (35.78 درصد) و زينجيبرين (19.9 درصد) و اجزاي عمده اسانس اندام زايشي شامل داوانون (36.4 درصد) و پي- سيمن (16.5 درصد) است. نتايج براي هر دو عصاره فعاليت ضد ميكروبي قابل توجهي نشان داد. در بين باكتري‌ها و قارچ‌هاي مورد مطالعه، فعاليت ضد قارچي عصاره‌ها از فعاليت ضد باكتريايي بيشتر مشاهده شد. در ميان باكتري‌ها، باكتري‌هاي گرم مثبت نسبت به باكتري‌ها گرم منفي حساسيت بيشتري به غلظت‌هاي عصاره‌ها نشان دادند. به علاوه در تمامي سويه‌هاي به كار رفته با افزايش غلظت عصاره‌ها اثرات ضد ميكروبي افزايش يافت. ميزان فعاليت‌هاي ضد ميكروبي بين عصاره‌هاي رويشي و زايشي تفاوت معني‌داري نشان نداد.

Lippia citriodora H.B.K. was imported in Iran for food and medical industry. In this research due to essential oil composition and antifungal activity, the aerial parts of plant in before and after flowering satages were collected from the field in Khuzestan in June 2011. The Essential oils were obtained by hydro distillation (Clevenger apparatus) and were analyzed by (GC) and (GC - MS). To measure antimicrobial activity, the methanolic extracts of these organs were prepared by percolation method and antimicrobial activity were measured against four grampositive and negative strains of bacteria and two fungi starins by disk diffusion method in inhibition zone diameter. Results were showed that the geraniol (35.78%) and zingiberene (19.9%) were the main compounds of essential oil in before flowering, althought the davanone (36.4%) and p-cymene (16.5%) were predominant components in after flowering stage. The tested fungi and gram-positive bacteria were showed higher sensitivity to the concentrations of plant extracts than gram-negative bacteria. In addition, the antimicrobial effects increased with increasing concentrations of the extracts. There was no significant difference between the degree of antimicrobial activity of vegetative and reproductive extracts.