« اخلاق حسنه » و « نظم عمومي »چون منبع اصول و قواعد حقوقي؛تأملي بر چگونگي گذار از كاركرد سلبي به كاركرد ايجابي نهادهاي حقوقي

GOOD MORALS" an‎d "PUBLIC ORDER" AS SOURCE OF LAW PRINCIPLES an‎d RULES; A STUDY ON HOW TO TRANSIT FROM THE NEGATIVE FUNCTION OF LEGAL INSTITUTIONS TO THE POSITIVE ONE

«اخلاق حسنه» و «نظم عمومي» را بايد منبع قاعدۀ حقوقي و گزاره‌هاي حقوقي دانست تا علاوه‌بر نقش صرفاً سلبي، كاركرد ايجابي نيز داشته باشند. اين دو منبع، همانند ساير منابع، متأثر از مبناي اعتبار قواعد در نظام حقوقي‌اند، تا آنجا كه كثرت‌گرايي در مبنا، كثرت انواع «اخلاق حسنه» و «نظم عمومي» را در پي دارد. تبيين نوع رابطۀ سلسله‌مراتبي ميان انواع «نظم عمومي» و «اخلاق حسنه» نيز، به نوع رابطۀ سلسله‌مراتبي ميان مبناهاي اعتبار قاعدۀ حقوقي در نظام حقوقي بستگي دارد؛ به‌گونه‌اي كه مي‌توان گفت در نظام حقوقي ايران، «اخلاق حسنۀ ديني» و «نظم عمومي ديني»، بر ديگر انواع «اخلاق حسنه» و «نظم عمومي» تقدم اعتباري دارند. تفاوت «اخلاق حسنه» و «نظم عمومي»، نه از نوع ماهوي، بلكه شكلي است. «نظم عمومي»، موضوعه است و گزاره‌هاي حقوقي برآمده از «اخلاق حسنه» ناموضوعه‌اند. به سخن ديگر، «اخلاق حسنه»، يادآور دوگانگي حقوق و قانون است.

"Good morals" and "public order" should be regarded as the source of the rule of law and legal propositions so that they have not only a negative role, but also have a positive function. These two sources like other sources are affected by the basis of rules validity in legal system as far as pluralism in legal basis results in different types of "good morals" and "public order". Defining the type of hierarchical relationship between "public order" and "Good morals" also depend on the type of hierarchical relationship in the foundations of legal rules validity; so that we can say in Iranian legal system, "religious good morals" and "religious public order" have credit priority. The difference between "Good morals" and "public order" is not a kind of substantive one, but also is phasic. "Public order" is statutory and legal propositions derived from "good morals" are non- statutory. In other words, "Good morals" is a reminiscent of the duality of rights and the law.