مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - اجماع عام يا فطرت: دو چهره از يك استدلال

چكيده فارسي :

وجود يك حس مشترك در همه انسان‌ها در گستره تاريخ، اديان توحيدي را بر آن داشته است كه با انديشه‌هاي عقلي، خداشناسي و خداجويي فطري را مستدل نمايند. اين تلاش در غرب به برهان اجماع عام و در فضاي انديشه اسلامي به برهان فطرت مشهور است. اين تحقيق بنيادي با روش تحليلي ـ تطبيقي، در پي پاسخ‌گويي به اين سؤال است: آيا مي توان ادعا نمود برهان اجماع عام و برهان فطرت تقريرهاي متفاوت از يك استدلال به‌شمار مي‌آيند؟ يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد كه برهان اجماع عام چهره‌اي متفاوت ار برهان فطرت را به ذهن متبادر مي‌سازد و در برخي از تقريرها با تكيه بر همگاني بودن (به جاي فطري بودن)، با برهان فطرت رابطه عموم و خصوص من وجه مي‌يابد. اين دو استدلال در اموري مانند، شكل، تقرير، رويكرد و بهره‌گيري از عقل عمومي بشر به جاي فطرت، متمايز هستند؛ اما در بسياري موارد مانند بالقوه بودن امور فطري، استدلال از طريق ذات اضافه بودن گرايش خداجويي، عدم استقلال وتكيه بر براهين ديگر در اثبات وجود خداوند به يكديگر شبيه مي‌باشند.