واكاوي برهان خفاي الهي از چشم‌انداز فلسفۀ اسلامي

An Investigation on the 'Divine Concealment' Proof from the Perspective of Islamic Philosophy

برهان يا شبهۀ «خفاي الهي» از شبهات بسيار مهم در حوزۀ خداباوري در عصر كنوني است. اين شبهه كه از سوي شلنبرگ، فيلسوف دين معاصر مطرح شده، بيش از دو دهه است كه در غرب، در كانون توجه فيلسوفان دين قرار دارد. بر پايۀ اين شبهه، با پذيرش خفاي الهي، شواهد كافي دال بر وجود خداوند در اختيار نيست و ازاين­رو خداوند وجود ندارد. غربي­ها اهتمام فراواني به اين شبهه نشان داده ­اند؛ اما در جهان اسلام كمتر به آن توجه شده است. ما در اين نوشتار مي‌كوشيم با بهره‌گيري از روش پژوهشي توصيفي - تحليلي، ضمن تبيين مسئله، بر اساس آخرين تقرير ارائه‌شده، آن را از منظر فلسفۀ اسلامي- كاري كه تا كنون انجام نشده- نقادي كنيم. بررسي و تحليل پيش رو نشان خواهد داد كه برداشت كفر و شرك از خفاي الهي درست نيست و نقدهاي چندي بر آن وارد است.

One of the most important allegations of believing in God in the present century is the proof or allegation of the 'Divine concealment'. This allegation is posed by Schellenberg, a contemporary philosopher of religion, and has been greatly noticed for more than two decades in the West by philosophers of religion. Accepting God's concealment, there is not enough evidence to prove God's existence therefore God does not exist. Western scholars consider this proof important but it is less noticed in the world of Islam. I will try to explain and criticize the latest version of this proof from the perspective of Islamic philosophy (which is not yet done), using a descriptive-analytic method of research. This investigation and analysis will show that it is not correct to conclude paganism and polytheism from the Divine concealment and is variously criticized.