كليدواژه :
دورۀ تيموري , سراپرده و خيمه , بارگاه و خرگاه و سايبان , ظفرنامۀ يزدي و سفرنامۀ كلاويخو
چكيده فارسي :
تاريخ‌نامه‌ها از آن حيث كه در خلال روايت روي‌دادها ناگزير از اشاراتي به بستر حدوث وقايع نيز هستند، گاه با توصيفاتي از مصنوعات انسان همراه مي‌شوند، كه از اين رو در زمرۀ منابع درجه‌اول پژوهش در باب مظاهر فرهنگ و هنر قرار مي‌گيرند. يكي از اين مظاهر، سازه‌هاي چادري است كه در عصر تيموري متداول بوده و در تاريخ‌نامه‌هاي اين دوران از جمله ظفرنامۀ يزدي، واژگان اصيل و متنوعي براي اشاره به انواع آن‌ها به كار رفته است. اما به علت رايج بودنِ كاربرد اين مصنوعات در عصر تأليف و كم‌اهميت بودنِ پرداختن به جزئيات چنين اموري در نگارش تاريخ‌نامه‌هاي درباري، اين سازه‌ها به طور مختصر و به مدد آرايه‌هاي ادبي وصف و تشبيه شده‌اند، كه اين قلّت توصيف، مانع شناخت بسيطي از ويژگي‌هاي ظاهريشان مي‌شود. خوشبختانه اين كاستي را توصيفات سفرنامۀ كلاويخو، كتابي هم‌عصر ظفرنامه، مرتفع ساخته است. از آنجايي كه جهان‌گردان و سفرنامه‌نويسانْ به امور خارج از رَويۀ معمولِ سرزمين خود با علاقۀ بيشتري مي‌پردازند، كلاويخو، سفير دربار اسپانيا، نيز در شرح سفر خود به قلمرو تيمور، سازه‌هاي چادري آن دوران را به تفصيلْ توصيف كرده است. نوشتار حاضر، به روش كتابخانه‌اي، ابتدا به استخراج نام اصيل انواع سازه‌هاي چادري از درون متن ظفرنامه پرداخته و كاربرد مشخص هر واژه را بر پايۀ سياق آن معلوم مي‌كند، سپس با مقابلۀ مضامين مشترك ظفرنامه و سفرنامۀ كلاويخو، جزئيات بيشتري از آن‌ها عرضه و معلوم مي‌كند برخي از اين واژگان تا رسيدن به عصر حاضر، در اثر گذشت زمان و از دست رفتن مصداق، فراموش شده و يا معنايشان تغيير كرده است.
چكيده لاتين :
As the histories record accounts, alluding to contexts of events is unavoidable; so they include some descriptions of the handicrafts belonging to the context, therefore, the histories can be placed among the main resources of art and culture subjects. Subjects such as tents, which were very usual in Timurid time. Different kinds of Timurid tents were introduced by various native terms in the histories such as Zafar-nameh. However, the tents due to being used routinely those days and writing about such things in the histories was disdained, there are few detailed descriptions of them in the book and most of them are couched in literary terms. So the lack of information cannot depict their characteristic features thoroughly. Fortunately, the absence is eliminated by Clavijo’s descriptions in his book, contemporary with Zafar-nameh. As the tourists and visitors are more interested in unusual things, which are almost rare in their lands, they give much more explanations. Clavijo, the ambassador of Spain, has compiled an extremely detailed account on the various tents during his journey to Timur territory. This article, based on resources, extracts the names referred to tents from Zafar-nameh at first, and a general meaning of each word according to the context. Then by the juxtaposition with Narrative of the Embassy of Ruy Gonzales de Clavijo brings the detailed descriptionsto complete the depiction of various tents. However, passing the centuries after Timurid time and extinction of some kinds of tents have made their names disused and forgotten or their meanings completely changed.
