زمين‌شيمي و زمين‌شناسي ايزوتوپي گنبدهاي آداكيتي منطقة چكنه در جنوب قوچان (شمال‌خاوري ايران)

Geochemistry and Isotope Geology of Adakitic Domes from Chakane Area in South of Quchan (Northeast of Iran)

گنبد‌هاي نيمه آتشفشاني منطقة چكنه با تركيب داسيت و تراكيت و سن ميوسن، در 110 كيلومتري شمال‌خاوري سبزوار جاي دارند و بخشي از پهنه ماگمايي شمال سبزوار- جنوب قوچان به‌شمار مي‌روند. سنگ‌هاي سازندة اين گنبدها بافت‌هاي گوناگونِ پورفيري، غربالي، جرياني و گلومروپورفيري دارند و از كاني‌هاي اصلي پلاژيوكلاز و آمفيبول ساخته شده‌اند. نمودارهاي بهنجارشده و چندعنصري نسبت به تركيب كندريت و گوشتة اوليه براي اين سنگ‌ها نشان‌دهندة غني‌شدگي نسبي اين سنگ‌ها از عنصرهاي خاكي نادر سبك و ليتوفيل بزرگ يون (LILEs) و تهي‌شدگي نسبي آنها از عنصرهاي خاكي نادر سنگين (HREEs) و عنصرهاي با شدت ميدان بالا (HFSE) هستند. سرشت كالك‌آلكالن و ناهنجاري منفي آشكار در عنصرهاي با شدت ميدان بالا (مانند: Nb، P و Ti) و مقدار نسبت 12LaN/YbN> در اين سنگ‌ها نشان‌دهندة ويژگي‌هاي ماگماهاي مرتبط با حاشية فعال قاره‌اي است. برپاية مقدار SiO2، نسبت بالاي Sr/Y، نسبت كم Na2O/K2O، و مقدارهاي كم Y، Yb، Cr و Mg#، اين سنگ‌ها سرشت آداكيت‌هاي پرسليس (HSA) را دارند. گمان مي‌رود ماگماي سازندة اين گنبدها از ذوب‌بخشي سنگ خاستگاه اكلوژيتي يا گارنت‌آمفيبوليتي حاصل از دگرگوني سنگ‌كرة اقيانوسي فرورونده نئو‌تتيس سبزوار به زير لبه جنوبي پهنه البرز خاوري در زمان ميوسن پديد آمده است. در گنبدهاي آداكيتي چكنه، مقدار نسبت‌هاي ايزوتوپي اوليه 87Sr/86Sr برابر با 7039/0- 7043/0 و ɛNd10Ma برابر با 9/2 تا 98/4 است. اين مقدارها با ويژگي‌هاي ايزوتوپي در تركيب‌هاي آداكيتي پديدآمده از ذوب سنگ‌كرة اقيانوسي فروروندة سنوزوييك كاملاً همخواني دارند.

The Chekneh subvolcanic domes with dacite and trachydacite compositions from the Miocene is located 110 km NE of Sabzevar, and are parts of the North Sabzevar-South Ghochan magmatic belt. The dome rocks have porphyry, sieve, trachytic and glomeroporphyritic textures, consisting of plagioclase and amphibole. Primitive mantle normalized spider diagram and chondrite-normalized REE patterns of the study domes suggest that they are enriched in LREE and LILE and are depleted in HREE and HFSE. They are calc-alkaline with significant negative HFSE (e.g., P, Nb and Ti) anomalies and (La/Yb)N>12 which are characteristics of magmas formed in active continental margin. Based on SiO2, high Sr/Y, low K2O/Na2O and low Y, Yb, Cr and Mg# contents, the study rocks are similar to high-silica adakites (HSA). Thus, it seems that the parent magma of the study domes was originated from amphibole eclogite or garnet amphibolite rocks of metamorphosed Neotethys oceanic lithosphere during its subduction beneath the southern part of eastern Alborz in the Miocene. The initial 87Sr/86Sr (0.7039-0.7043) and ɛNd10Ma (2.9-4.98) of the Chekaneh domes is similar to MORB composition, which are coincided with those adakites originated from the partial melting of the Cenozoic oceanic lithosphere.