گستره مشروعيت آزادي عمل قضايي در پرتو اصل حاكميت قانون (مطالعه موردي پرونده هاي رابطه نامشروع)

The legitimate scope for applying judicial discretion in the light of the rule of law (Case study of illegal sexual relationship

گاه قاضي درباره مسئله اي حقوقي با دو يا چند پاسخ حقوقي مواجه مي شود كه هريك از پاسخ ها از نظر قانوني به يك ميزان صحيحند. در چنين شرايطي قاضي نمي تواند تنها بر اساس فكت هاي پرونده ارزش صدق گزاره هاي حقوقي و به تبعِ آن پاسخ حقوقيِ صحيح را يافته و به وظيفه سنتي خود در تطبيق رفتار يا موقعيتي جزئي با يك قاعده حقوقي كلي (يعني قياس صوري يا استدلال استنتاجي) عمل كند؛ بلكه بايد با اِعمال آزادي عمل و فرا رفتن از قواعد حقوقي موجود در مجموعه قوانين، حكم موضوع را تمييز يا تشخيص دهد. در چنين شرايطي، ممكن است اصل حاكميت قانون به شدت تهديد شود و اين بزرگترين چالشي است كه آزادي عمل قضايي با آن مواجه است. سويه هنجاري و نظريِ پيوند ميان آزادي عمل قضايي و آرمان حاكميت قانون مسئله اي مهم در فلسفه حقوق است، ولي در ادبيات حقوقي و به ويژه حقوق كيفري ما كمتر بدان پرداخته شده است كه اين مقاله با تأكيد بر نظريه تفسيرگرايي در پي فهم آن است. همچنين، به عنوان مطالعه موردي، ميزان آزادي عمل قضات در برساخت مصاديق جرم رابطه نامشروع در نظام قضايي ايران با استفاده از روش تحقيق كيفي و يكي از مهم ترين ابزارهاي جمع آوري داده يعني تحليل محتواي اسناد و مدارك قانوني (در اين تحقيق پرونده هاي رابطه نامشروع) بررسي مي شود.

Sometimes a judge faces a legal problem with two or more legal responses that each of them is legally correct. In this situation, the judge can’t find the valid correct legal answer on the basis of the facts of the case in order to do his traditional duty for application a general rule to a case, rather, it is necessary to make decision by applying of judicial discretion and going beyond the legal rules in the set of rules. Under such circumstances, the rule of law may be severely threatened, and this is the biggest challenge faced by the judicial discretion. The normative and theoretical link between the judicial discretion and the cause of the rule of law is an important issue in the philosophy of law, but in the legal literature, and in particularly in criminal law we have not paid much attention to it. this article seeks to understand it with an emphasis on interpretive theory. Also, analyzes the extent of the judicial discretion to construct illegal sexual relationship applicability in the criminal justice system of Iran by using the qualitative research. The result shows that the judges sometimes criminalize the crime of illegal sexual relationship when they need to interpret it. In a judicial discourse, it seems that the applying of judicial discretion is far removed from the criteria of the rule of law in the recognition of instances of illegal sexual relationship