پديد آورندگان :
خدابخش نژاد، مهرانگيز دانشگاه اراك - گروه زبان و ادبيات عربي , مختاري، قاسم دانشگاه اراك - گروه زبان و ادبيات عربي , اناري، ابراهيم دانشگاه اراك - گروه زبان و ادبيات عربي , شهبازي، محمود دانشگاه اراك - گروه زبان و ادبيات عربي
كليدواژه :
سبك‌شناسي لايه‌اي , جهان‌بيني , قرآن كريم , سورۀ «نبأ»
چكيده فارسي :
سبك شناسي لايه اي، روشي نوين در مطالعۀ مشخّصه هاي سبكي يك اثر است كه با طرح لايه ها و مؤلّفه هاي مناسب متن به بررسي عملي و عينيِ سبك متون مختلف مي پردازد. با تحليل متن در پنج لايۀ آوايي، واژگاني، نحوي، معني شناختي و بلاغي، مشخّصه هاي برجستۀ سبك و نقش و ارزش آنها در هر لايه مشخّص شده و كشف و تفسيرِ پيوند مشخّصه هاي صوري متن با محتواي آن آسانتر مي گردد و هدف نهايي كه كشف جهان بيني حاكم بر متن است، حاصل مي شود.
پژوهش حاضر با روش توصيفي- تحليلي به بررسي ويژگي هاي بارز سبكي سورۀ «نبأ» در سه لايۀ نحوي، آوايي و واژگاني پرداخته است تا چگونگي بازتاب انديشۀ آخرت گرايي حاكم بر آن، با به كارگيري متغيّرهاي مناسب هر لايه نشان داده شود. اين پژوهش در پي پاسخ به دو سوال ذيل مي باشد:
1- هركدام از متغيّرهاي موجود در لايه هاي سه گانه چگونه با موضوع اصلي سوره كه پيرامون معاد است، ارتباط برقرار مي كند؟ 2- كدام لايه نقش برجسته اي در ملموس نمودن مضمون اصلي سوره يعني معاد دارد؟ در اين مقاله، براي بررسي لايۀ نحوي، سه متغيّر طول جمله، وجهيّت و صداي دستوري؛ در لايۀ آوايي، ريتم و دلالت آواها و در لايۀ واژگاني رمزگان انتخاب شد. برآيند تحقيق حاكي از آن است كه كوتاهي آيات با توجّه به موضوع اصلي سوره كه پيرامون قيامت است، انديشۀ كوتاهي عمر و لزوم آمادگي براي زندگي اخروي را به انسان ها گوشزد مي كند. غلبۀ وجه معرفتي- اخباري، اطمينان و قطعيّت كلام خداوند را در مورد وقوع قيامت نشان ميدهد و غلبۀ صداي دستوري منفعل، نشانگر حالت انفعالي جهان و آدمي است كه با پيچيده شدن طومار هستي به سوي سرنوشت محتوم خويش حركت ميكند؛ سرنوشت شوم بدكاران و فرجام نيك پرهيزگاران. ريتم تند و كوبنده و استفادۀ بالا از آواهاي مجهور و شديد كه چونان فريادها و ضربه هاي بيامان بر حسّ آدمي فرود ميآيد، او را به انديشه و تدبّر در هستي فرا مي خواند و اينكه در پسِ چنين تدبير متقن و دقيقي، حتماً قيامتي و حسابي و بهشتي و دوزخي هست و حضور رمزگاني همچون «النبأ العظيم»، «يوم الفصل»، «نفخ الصور»، «جهنّم»، «حميم»، «طاغين»، «غسّاق»، «جزاء»، «عذاب»، «متّقين»، «مفازاً»، «ذلك اليوم» و «عذاباً قريباً» انديشۀ مزبور را تقويت مي كند. در ضمن از بين لايه هاي مذكور، لايۀ نحوي به دليل ظرفيّت بالايي كه در ايجاد معاني مختلف دارد، بيشترين نقش را در راستاي خدمت به موضوع اصلي سوره ايفا كرده است.
چكيده لاتين :
Layered stylistics is a novel method for studying the stylistic characteristics of works that practically and objectively investigates the styles of different texts through the provision of a design of appropriate layers or levels and components for the text. By analyzing texts at five phonetic, lexical, syntactic, semantic and rhetorical levels, the outstanding characteristics of style and its role and value are specified at each level, and the discovery and interpretation of the link between the formal characteristics of the text and its content is facilitated and the ultimate goal of discovering the worldview dominating the text can be achieved.
The present research used a descriptive-analytical method to investigate the outstanding stylistic features of Surah "an-Naba'" at three syntactic, phonetic and lexical levels to shed light on how, applying appropriate variables to each level, the thought of the inclination to the hereafter governing it is reflected. To this end, at the syntactic level, three variables of the length of the sentence, the modality and the grammatical voice; at the phonetic level, the rhythm and signification of the voices, and at the lexical level, the codes were selected. The results of the research indicate that the shortness of ayahs regarding the main subject of Surah, which is the Day of Judgment, notifies humans of the shortness of the life time and the necessity of becoming prepared for the life in the hereafter. The prevalence of the epistemic-indicative mood shows the certainty of the word of God about the coming of the Day of Judgement and the dominance of passive voice, is an indication of the passive state of the world and of man who moves towards his destined fate, which is bad for the evildoers and good for the God-fearing. The sharp and strong rhythm and high usage of void and intense sounds which come down to the readers' senses as furious screams and blows, calls for contemplating about the universe and that following such a firm and precise plan, there is certainly a Day of Judgment, and paradise and the hell. The presence of codes such as "the great news", "the Day of Separation", "blowing the Trumpet", "hell", "scalding water", "transgressors", "purulence", "recompense", "torment", "the God-fearing", "attainment", "that Day", "near punishment" strengthen the aforementioned thought. Meanwhile, from among these levels, the stylistic level due to its high capacity for creating various meanings, has played the most prominent role in serving the main subject of this surah
