چكيده فارسي :
شاهنامه هاي بايسنقري و طهماسبي، از شاهكارهاي هنري و فرهنگي ايران محسوب ميشوند. شاهنامۀ بايسنقري در دوره تيموري و در مكتب هرات نگارگري شده و شاهنامۀ طهماسبي در دوره صفوي و در مكتب تبريز كتابت شده است. صحنههاي نقاشي شده در اين دو نسخه ارزشمند، داراي سپرهاي جنگي است كه نقوش بسيار زيبا و غني بر آن قابل مشاهده است. اين پژوهش در پي آن است كه با بررسي نقوش سپرهاي جنگي در دو شاهنامه، انواع نقوش را دسته بندي و از نظر نوع طراحي و رنگ مورد بررسي و تجزيه و تحليل كمي و كيفي قرار دهد؛ تا دريابد نقوش غالب دو شاهنامه چيست؟ و نقوش سپرهاي شاهنامه طهماسبي متأثر از شاهنامۀ بايسنقري بوده است؟ براي نيل به اين هدف با گردآوري اطلاعات كتابخانهاي و اسنادي و به روش تحليلي-توصيفي، نگارههاي سپردار هر دو شاهنامه استخراج و نقوش آن بيرون آورده و شرح داده شد و مورد مطالعه تطبيقي قرار گرفت. نقوش شاهنامه بايسنقري را انواع نقوش هندسي، لوتوس، شمسه، اسليمي، گلهاي پنج و شش پر درشت تشكيل ميدهند. كاربرد نقوش هندسي در شاهنامه طهماسبي كمتر شده و به جاي آن انواع نقوش اسليمي ماري، اسليمي و ختايي و اسليمي در هم، به كار گرفته شده است كه ظريفتر و پر جلاتر كار شدهاند. زمينه اكثر سپرهاي شاهنامه بايسنقري به رنگ اكر، مشكي و سورمهاي است و نقوش روي آن طلايي، سبز، آتشي، آبي و اكر است در حالي كه تقريبا تمام نقوش شاهنامه طهماسبي با رنگ طلايي ترسيم شده و زمينه نقوش غالبا از رنگهاي متنوع آبي، سبز، قرمز، سورم هاي، نارنجي و سياه تشكيل شده است. سنت ترسيم سپرهاي جنگي منقوش، براي شاهنامه طهماسبي، در ادامه شاهنامه بايسنقري است اما نقوش همانندسازي نشده اند.
چكيده لاتين :
Beyznqiri and Tahmasbi Shahnamehs are considered to be artistic and cultural masterpieces of Iran. The Shahnameh of Baisnqiri has been photographed at the Herat School during the Timurid period whereas the Tahmasebi Shahnameh has been written in the Tabriz school during the Safavid period. The scenes depicted in these two precious versions contain war shields that are very beautiful and rich in motifs. This research, by examining the designs of war shields in the two Shahnamehs, seeks to classify different types of motifs as well as examine and make a quantitative and qualitative analysis in terms of design and color, in order to determine the dominant designs of the two Shahnamehs. Also, this study tries to find out to what extent the designs of Tahamsbi Shahnameh have been influenced by Baisnqiri Shahnameh. For achieving this goal, library and documentary information were collected, and by analytical-descriptive methods the drawings of the two Shahnamehs containing war shields were selected and the motifs were extracted and described and studied comparatively. The motifs of Shahnameh Baisnqiri contain all kinds of geometric motifs, Lotus, Shamsa, Eslimi, five and six large flowers. The use of geometric designs in the Tahmasebi Shahnameh has been reduced, and instead of those, Eslimi and Khataee types were used which are more delicate and elaborate. Most of the Shahnameh shields backgrounds are black, dark blue, and its motifs are golden, green, fire and blue, while almost all the motifs of the Tahmasebi Shahnameh are drawn in golden colors and the background of motifs is often made up of various colors of blue, green, red, black, orange and black. The tradition of drawing the shields in Tahmasebi Shahnameh is in the continuation of Shahnameh Baisnqary, but the motifs have not been copied.
