تقليد طنزآميز از علامت تجاري ديگري؛ ناقض حقوق دارنده علامت يا مطابق اصل آزادي بيان؟ (مطالعه تطبيقي)

Trademark Parody: Infringing Trademark Owner’s Rights or Consistent with Freedom of Speech Principle? (Comparative Study)

تقليد طنزآميز از علامت تجاري ديگري كه در حقوق امريكا و برخي كشورهاي ديگر به عنوان يكي از مصاديق آزادي بيان شناخته شده، ابزاري براي اظهار نظر راجع به محصولاتي است كه علامت براي معرفي آن ها به كار مي رود. در اين نوع تقليد با الگوبرداري از علامت اصلي، شكل مضحكي از آن براي انتقال يك پيام خاص به مخاطب ترسيم مي شود. در تقليد طنزآميز منافع سه گروه مطرح است: دارندگان علائم تجاري كه نسبت به آن ها از حقوق انحصاري برخوردارند، تقليدكنندگان كه حق آزادي بيان دارند، و عموم جامعه كه حق دارند از نتايج مثبت آزادي بيان بهره مند شوند. در حقوق امريكا و كشورهايي چون فرانسه و آلمان رويه قضايي نقش مهمي در برقراري تعادل بين اين منافع متعارض ايفا كرده است. شباهت علامت اصلي و علامت تقليدي و اثر خاص تقليد طنزآميز نسبت به علامت، به ترتيب موجب طرح دعاوي نقض و تضعيف علامت از سوي دارندگان شده است. در حقوق ايران درباره تقليد طنزآميز از علامت تجاري ديگري مقرره خاصي وجود ندارد، اما اصل 24 قانون اساسي راجع به آزادي بيان مبناي مناسبي براي پذيرش آن است. در اين مقاله پيشنهاد شده است اين تقليد به عنوان استثنايي بر حقوق انحصاري دارنده در قانون تصريح شود و حدود و ثغور آن بيان گردد.

Trademark parody which has been recognized as an example of freedom of speech is a means to comment on products introduced by trademark. In this type of imitation, inspired by the original trademark, a humorous form of it is drawn in order to convey a specific message to the reader. Here, the benefits of three groups are at stake: trademark owners who enjoy exclusive rights; parodists who enjoy freedom of expression, and the public who are entitled to benefit from the results of parody. In the law of the Unites States and countries such as France and Germany, case law has played a significant role in balancing these conflicting interests. Similarity between the parodied trademark and parody and the specific effect of parody on the trademark have led trademark owners to bring infringement and dilution actions. In the Iranian law, there is no specific provision as to trademark parody. However, principle 24 the Iranian Constitution concerning freedom of expression is a suitable basis for recognizing trademark parody. In this paper, it has been suggested to provide for parody in laws as an exception to trademark owners exclusive rights and to declare its boundaries.