مدل سازي ارزيابي كيفيت زيست محيطي هوا با استفاده از منطق فازي در منطقه ويژه اقتصادي و انرژي پارس(مطالعه موردي در مناطق عسلويه، بيدخون و شيرينو)

Modeling environmental air quality assessment using fuzzy logic in the Pars Special Economic Energy Zone (Case study: Assaluyeh, Bidkhon and Shirino regions)

زمينه و هدف: با توجه به توسعه فازهاي مختلف پتروشيمي و پالايش گاهي در مجتمع گازي پارس و به تبع آن افزايش معضلات زيست محيطي ناشي از آن علي الخصوص و تاثير بر هواي منطقه، انجام مطالعات دانش بنيان، دقيق و كارآمد در زمينه ارزيابي و مديريت محيط­زيست اين مناطق حايز اهميت مي باشد. روش بررسي: در اين مطالعه به ارزيابي كيفيت زيست محيطي هواي منطقه ويژه اقتصادي و انرژي پارس در سال 2013 و 2014 با استفاده از منطق فازي پرداخته شده است. منطق فازي بر خلاف منطق كلاسيك (ارسطويي) كه دو ارزشي (صفر يا 1) است، داراي بازه تغييرات بين صفر تا يك مي باشد. در منطق چند ارزشي فازي مي توان با متغيرهاي زبان شناختي و داده هاي كيفي و كمي زيست محيطي، كيفيت و ريسك زيست محيطي را ارزيابي نمود. شاخص فازي كيفيت هوا FAQI در مطالعه موردي از دو سامانه استنتاج فازي 1)كيفيت هواي معيار AQI شامل: ازن O3، ذرات معلق PM2.5، كربن مونواكسيد CO، دي اكسيد نيتروژن NO2 و دي اكسيد سولفور SO2 و 2) كيفيت هواي خاص BTEXHQI شامل سولفيد هيدروژن H2S، بنزن، تولوئن، اتيل بنزن و زايلن تشكيل شده است. ضرايب وزني در سامانه­ها با بهره جويي از مطالعات پيشينه تحقيق، آناليز حساسيت و قضاوت هاي كارشناسان محيط زيست به دست آمده­ اند. يافته‌ها: آلاينده ­هاي موثر در بالا بردن ريسك زيست محيطي، SO2 آلاينده مسوول در AQI و تولوئن آلاينده مسوول در BTEXHQI، تعيين شده است. به عنوان نمونه شاخص هاي فازي كيفيت زيست محيطي هواي شهر عسلويه در سال 2013 معادل 201 (خيلي ناسالم) و در سال 2014 معادل 173 (ناسالم) محاسبه شده­اند. بحث و نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج تحقيق، مي توان روند رو به بهبود، شاخص هاي كيفيت و ريسك زيست محيطي را در محدوده مورد بررسي مشاهده نمود كه اين امر از جمله مهم ترين دستاوردهاي سامانه هاي مديريت 14001 ISO و HSE_MS به شمار مي رود.

Background and Objective: Considering the increasing development of gas and oil industries in Pars Gas Complex and consequently the increasing environmental problems, especially impacts on air quality, conducting knowledge-base and efficient studies for assessment and management of environmental issues in such region are of high importantance. Method: In this study, environmental air quality at the Pars Special Economic Energy Zone was evaluated using fuzzy logic in 2013 and 2014. In contrary to classical crisp logic, fuzzy logic is a highly vaulted logic in which variable vary between 0 and 1. In fuzzy logic, it is possible to assess the quality and environmental risk using qualitative (linguistic) and quantitative variables. Two fuzzy inference systems were constructed respectively based on air quality index (AQI) and Benzene, Toluene, Ethyl Benzene, Xylene and H2S Quality index (BTEXHQI) to obtained the fuzzy air quality index (FAQI) in this study. Weighted rules in fuzzy inference system were calculated based on previous studies, sensitively analysis and environmental expert opinions. Findings: Results show that SO2 and Toluene are the agent pollutant in fuzzy inference systems based on AQI and BTEXHQI, respectively. For instance, fuzzy index of environmental air quality of Assaluyeh was calculated as 201 (very unhealthy) and 173 (unhealthy) in 2013 and 2014. Discussion and Conclusion: The obtained results indicate that quality indexes and environmental risks are being improved as one of the most important achievements of ISO 14001 and HSE management systems