ساز و كارهاي حقوقي فعال‌سازي ظرفيت گزارش‌دهندگان مردمي فساد با مطالعۀ تطبيقي ايران و امريكا

Legal Mechanism of activating the capacity of whistleblowers, with comparative study of Iran and America”

فساد در تمامي نظام‌هاي حقوقي از عوامل مختل‌كنندۀ ارائۀ خدمات عمومي و مانعي براي بروز كارآمدي دولت به‌ شمار مي‌آيد. نظام‌هاي حقوقي در پي يافتن ساز و كارهاي مؤثر براي مقابله با مصاديق مختلف فساد هستند. يكي از مهم‌ترين مسائل براي مقابله با فساد، كشف ابتدايي (initial detection) آن است. يكي از حداقلي‌ترين ساز و كارها براي كشف اوليۀ فساد در جهت مبارزۀ مؤثر با آن، سازما‌ن‌ها و نهادهاي نظارتي متمركز هستند. تمامي كشورها از نهادهاي نظارتي متمركز بهره جسته‌اند، اما رويۀ عملي كشورهاي موفق در مبارزه با فساد نشان مي‌دهد كه اكتفا به نظارت متمركز و عدم بهره جستن از ظرفيت بالقوۀ جمع‌سپاري (Crowdsourcing) و نهادهاي غير متمركز و مردمي نتيجۀ مطلوب را حاصل نخواهد كرد. در اين راستا اين‌گونه كشورها براي تحريك مؤثر انگيزۀ‌ مردم در راستاي گزارش‌دهي تخلف، بستري مناسب از رهگذر پيش‌بيني حمايت‌ و تشويق‌ در نظام تقنيني خود سازمان‌بندي كرده‌اند. اين مقاله بر آن است كه به اين پرسش پاسخ دهد كه چگونه مي‌توان بستر حقوقي مناسبي را براي فعال‌سازي گزارش‌دهي عموم مردم فراهم ساخت؟ نگارندگان در پاسخ به اين پرسش با روش توصيفي- تحليلي با مطالعۀ تطبيقي نظام قانون‌گذاري ايالات متحدۀ امريكا، ضمن معرفي نهاد گزارش‌دهندگان مردمي فساد و تخلف، ساز و كارهاي مختلف حمايتي و تشويقي را در راستاي فعال‌سازي ظرفيت اين نهاد به‌ عنوان يافته‌هاي خود ارائه مي‌دهند.

In all of the legal systems, the corruption is one of the agents that disorder doing public services and prevent expression of the government's efficiency. The legal systems are looking for the effective mechanisms for struggling against the various cases of corruption. One of the most important issues about struggling against the corruption, is the initial detection of that. The most minimalistic mechanisms for initial detection of the corruption in order to have effective confronting with that, are the supervisory organizations and institutions. All of the countries have enjoyed the concentrated supervisory institutions; But the practical procedure of the ones that have been successful in struggling against the corruption, shows that enjoying just the concentrated supervisory and not the capacity of crowdsourcing and the decentralized and popular institution, will not have the ideal result. In this regard, they have organized an appropriate ground in their legislative system, for persuading the people effectively for reporting the infringements by considering the protection and encouragement for the people who report. This article is endeavoring for paying attention to this foundational question that how it is possible to provide an appropriate ground for persuading the people for reporting? The writers of this article in response to this question, by descriptive-analytical method, have had a comparative study about the legislative system of United State of America and along with introducing institution of whistleblowers, representing different protecting and encouraging mechanism in order to acticvate the capacity of whistleblowers as their findings.