افق‌هاي كانه‌زايي، ساخت و بافت، دگرساني و مراحل تشكيل كانه‌زايي روي سرب (باريت) در كانسار هفت سواران شرقي در كمربند فلززايي ملايراصفهان، جنوب خمين

Mineralization horizons, stracture and texture, alteration and mineralization stages in the Zn-Pb (Ba) Eastern Haft-Savaran deposit in Malayer-Esfahan metallogenic belt, south of Khomain

كانسار روي سرب (باريت) هفت‌سواران شرقي به سن كرتاسه تحتاني، در منطقه معدني اراك، در محيط كششي حوضه پشت قوسي ملاير اصفهان تشكيل شده است. كانه زايي در كانسار هفت سواران شرقي در دو افق مجزا رخ داده است. افق اول يا افق اصلي كانه زايي در بخش فوقاني واحد آهكي klلايه و افق دوم در آهك هاي نازك‌لايه واحد ksh,m تشكيل شده است. ساخت و بافت ماده معدني جانشيني، توده اي و رگه رگچه اي و دگرساني هاي اصلي آن دولوميتي، سيليسي و كلسيتي است. كاني هاي سولفيدي كانسار شامل اسفالريت، گالن، كالكوپيريت، تترائدريت، پيريت، بورنيت، كالكوسيت و كوليت و كاني هاي باطله آن كوارتز، كلسيت و دولوميت هستند. مطالعات كاتدولومينسانس روي كاني هاي كربناته نشان‌دهنده تشكيل سه نسل دولوميت و يك نسل كلسيت است. نسل اول دولوميتها همراه با كانه زايي ضعيف و نسل دوم، دولوميت هاي غني از آهن هستند كه كانه زايي مرحله اصلي را همراهي مي كنند. دولوميت هاي تاخيري نسل سوم، همراه با كلسيت هستند و مراحل مختلف كانه زايي را قطع مي كنند. حضور پيريت فرامبوييدال همراه با اسفالريت و گالن در زمينه آن و باريت هاي ريز خودشكل، حاكي از رخداد كانه زايي در مراحل رسوب‌گذاري و ابتداي دياژنز اوليه در نزديك كف درياست. در ادامه، مرحله اصلي كانه زايي با گسترش بافت جانشيني سولفيدهاي درشت‌بلور نسل دوم به جاي سولفيدهاي نسل اول در زير كف دريا مشخص مي شود. با توجه به تشكيل كانه زايي هفت‌سواران شرقي در محيط زمين ساختي كششي، سنگ ميزبان آهك توده اي و رخداد كانه زايي به‌صورت جانشيني در زير كف دريا در طي دياژنز، مي توان اين كانسار را همانند كانسارهاي نوع ايرلندي در نظر گرفت.

The Early Cretaceous Eastern Haft-Savaran Zn-Pb (Ba) deposit situated in the Arak mining district and occurred within the extentional back-arc of Malayer-Esfahan basin. Mineralization occurred in two horizons in the Estern Haft-Savaran deposit. First horizon is major horizon that formed within the most upper portion of the massive limestone and second horizon occurred in the thin limestone which is alternate with shale and marl. Textures of the mineralization in this deposit are replacement, massive and vein- veinlets, and main alterations are silisification, dolomitization and calcitization. Sphalerite, galena, chalcopyrite, tetrahedryte, pyrite, bornite, chalcosite and covelite are the sulfide minerals and quartz, calcite, dolomite and sericite are gangue minerals in the ore deposit. Cathodoluminescence study in this deposit indicates three dolomites and one calcite generations. First generation of dolomite associated with weak mineralization and second generation of dolomite is Fe-rich and associated with main mineralization. Third generation of dolomite is late dolomitization and formed with calcite and cross-cutted the mineralization. Presence of framboidal pyrite with galena and sphalerite in its matrix and fine-grain euhedral barite suggest mineralization began during sedimentation and early diagenesis stage near seafloor. In continuum, main ore is identified as replacement occurrence of first generation sulfides by second generation coarse-grained sulfides under seafloor. With regarding to the formation of the Eastern Haft-Savaran deposit in the extentional tectonic setting, massive limestone as the host rock, and mineralization formation as replacment during diagenesis of the host rock under the seafloor, this deposit would be classified as Irish type deposit.