تعيين ارزش رجحاني گونه‌هاي مورد چراي گوسفند نژاد مغاني با روش شاخص انتخاب گونه در مرتع يايپاق اردبيل

Determining forage species preference value for Moghani sheep using species selection index in Yaypaq rangeland of Ardabil Province

بررسي ارزش رجحاني گياهان مي تواند مرتعدار را در ارائه راهكارهاي مديريتي جهت مكان‌يابي علوفه براي دام‌ها، انتخاب مناسب دام، متناسب با نوع علوفه موجود در مرتع و تعيين شايستگي مرتع ياري دهد. هدف اين تحقيق بررسي و تعيين ارزش رجحاني گونههاي مرتعي براي گوسفند نژاد مغاني در مراتع كوهستاني سبلان اردبيل است. به همين منظور براي تعيين ارزش رجحاني گونه‌هاي مرتعي از فرمول شاخص انتخاب گونه‌ها استفاده شد. شاخص انتخاب هر گونه نسبتي است كه در آن با توجه به ميزان مصرف هر گونه و ميزان علوفه موجود در مرتع برآورد مي‌شود. اطلاعات مورد نياز در 3 ماه فصل چرا و به مدت 4 سال (86-89) جمع آوري شد. نتايج تجزيه واريانس مركب ارزش رجحاني گونه‌ها نشان داد كه اثر مربوط به عوامل سال و اثرات متقابل ‌سال، ماه، گونه در سطح 1 درصد معني دار است. اثر گونه بر ارزش رجحاني و انتخاب گونه توسط دام معني‌دار نشد. ولي با توجه به متوسط شاخص رجحان گونه‌ها، گونه Alopecurus textilis و Poa trivialis به‌ترتيب با 05/1 و 79/0، بيشترين و كمترين شاخص رجحان را در بين گونه‌هاي مورد مطالعه داشتند. مقايسه ميانگين ارزش رجحاني گونه‌ها به روش دانكن نيز حاكي از اختلاف معني دار بين سال 86 و 3 سال ديگر دارد به‌طوريكه سال 86 با شاخص 73/0، كمترين و سال 88 با شاخص 06/1، بيشترين ارزش رجحان را دارا بودند. به‌طور كلي بر اساس نتايج اين مطالعه مي‌توان بيان كرد كه عوامل گياهي به‌طور مستقيم و زمان چراي دام به‌طور غيرمستقيم از طريق تأثير بر خصوصيات گياه و همچنين تاثير بر رفتار چرايي دام‌ها در ارزش رجحاني گونه‌هاي مختلف نقش دارند.

Determining preference value of forage species can help pastoralists to determine their herd composition appropriately. This study aimed to determine rangeland species preference value for Moghani sheep in mountainous rangeland of Sabalan, Ardebil Province. The species selection index was used to determine the preference value of species during three months grazing periods over four years (2007-2010). The combined analysis of variance of preference values showed that the effects of the year and the interactions between the year, month and species were significant at the 99% level. The effects of species on the preference value and livestock selection was not significant, but in regard to the mean preference value of species, Alopecurus textilis and Poa trivialis with 1.05 and 0.79 had the highest preference values among the studied species respectively. Comparison of the mean preference values of species with Duncan test revealed a significant difference between 2007 and three other years. This study revealed that preference values of the species are directly influenced by plant characteristics. Grazing time and duration also indirectly affect preference value of the species due to their impacts on plant characteristics and livestock grazing behavior.