تأثير قرق 33 ساله بر تنوع، غنا و يكنواختي مراتع نيمه‌استپي شهرستان سميرم اصفهان (مطالعه موردي: منطقه حنا)

Effects of thirty-three years exclusion on diversity, richness and evenness indices in semi Steppe rangelands of Semirom- Isfahan (Case study: Hanna area)

اندازه­گيري تنوع گونه­اي براي حفاظت، ارزيابي و پايش پوشش گياهي در اكوسيستم­هاي مرتعي ضروري است. در اين مطالعه، اثر قرق 33 ساله و چراي مديريت شده بر تنوع گونه­اي در منطقه حنا واقع در شهرستان سميرم اصفهان مورد بررسي قرار گرفت. شش ترانسكت به طول 100 متر در هر منطقه مستقر گرديد. در راستاي هر ترانسكت، 10 پلات 2 مترمربعي مستقر و ميزان تاج پوشش، تراكم و فهرست گونه­هاي گياهي موجود ثبت شد. با استفاده از نرم­افزار Past شاخص­هاي تنوع، غنا و يكنواختي و نيز روش­هاي پارامتريك (منحني وفور رتبه­اي) در دو منطقه محاسبه گرديد. شاخص­هاي پوشش گياهي در دو منطقه با استفاده از آزمون تي مستقل مورد مقايسه قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه ميزان تنوع، غنا و يكنواختي در منطقه چراي ­مديريت شده بيشتر از منطقه قرق بود ولي بين شاخص­هاي يكنواختي و تنوع گونه­اي به جز شاخص تنوع هيل N1 تفاوت آماري معني‌داري مشاهده نشد. بين شاخص­هاي غناي گونه­اي، در سطح اطمينان 5 درصد اختلاف معني‌داري بين دو منطقه وجود دارد. همچنين منطقه قرق از هيچ يك از مدل­هاي وفور­-­رتبه­اي (لوگ نرمال، عصاي شكسته، سري لگاريتمي و سري هندسي) تبعيت نمي­كند كه نشان‌دهنده­ جامعه ناپايدار و شكننده مي­باشد، در حالي­كه منطقه چراي مديريت شده از مدل­هاي عصاي شكسته و لوگ نرمال كه نشان‌دهنده جوامع پايدار و با ثبات است، تبعيت مي­كند. ارتباط گونه­ها با عامل مديريت و شاخص­هاي معني­دار شده تنوع، به­وسيله روش رج­بندي تطبيقي متعارفي CCA)) بررسي گرديد. نتايج رج‌بندي نشان داد كه دو منطقه از نظر عامل مديريت، پوشش گياهي و تنوع گونه­اي به خوبي از يكديگر قابل تفكيك مي­باشند و شاخص­هاي غناي منهينگ، مارگالف و تنوع هيل N1، حاكي از افزايش غنا و تنوع گونه­اي در منطقه چراي مديريت‌شده بود. به‌طوركلي اين مطالعه نشان داد كه چراي مديريت شده و استفاده از سيستم­هاي چرايي در مراتع نيمه­استپي، بهتر از قرق بلندمدت در افزايش تنوع گونه­اي و سلامت اكوسيستم مي­تواند تأثير بگذارد.

Measuring species diversity is required in conservation, assessment and monitoring plans in rangeland ecosystems. This study aimed to evaluate the effects of long-term exclusion (thirty-three years) on plant diversity in Hanna area located in Semirom rangelands – Isfahan. Six transects with 100 m length were established in exclusion area and in adjacent properly grazed area. Plant cover, density, and richness of the species were recorded in 10 plots with 2 m2 size along each transect. Non-parametric diversity, richness and evenness indices, and parametric abundance distribution models were calculated for both areas using PASTsoftware. The T-test was used to compare diversity indices in the two sites. According to the results, although “properley grazed” site had higher diversity compared to the “not grazed” site, only Hill diversity indices varied significantly (p< 0.05) between these sites. Results indicated that richness indices varied significantly between the two sites (p< 0.05). Abundance distribution model showed that none of the parametric models (broken stick, lognormal, geometric series and log series) fitted to the diversity data in the “not grazed” site, indicating an unstable vegetation community. Broken stick and lognormal were best fitted parametric models among the species abundance models for the “properly grazed” site, indicating a stable vegetation community. Exploring diversity indices changes in the study area by Canonical Correspondence Analysis (CCA), indicated that the two sites were separated well in the ordination space and confirmed the obtained results from T-test. This study highlights the importance of proper grazing and grazing systems in semi- Steppe rangelands to maintain diversity indices in an appropriate level.