معماريِ سلطنتيِ هخامنشي: نمادي از فناوري و خِرد انساني در عهد باستان

Achaemenid Imperial Architecture: a Symbol of Technology and Wisdom in Antiquity

دستاوردهاي هنري و معماري هخامنشيان از ديرباز توجه محققان را به خود جلب كرده‌اند، اما بيشتر تحقيقات صورت‌گرفته در اين حوزه‌ها به يافتن ريشه‌هاي آثار امپراتوري هخامنشي در ديگر تمدن‌هاي باستان معطوف بوده است. در دهه‌هاي اخير، تلاش‌هاي ارزشمندي براي شناخت مستقلي از تاريخ و ارزش‌هاي هنري آثار هخامنشي صورت گرفته، اما معماري و به‌ويژه فناوري به‌‌كارگرفته‌شده توسط آنان، تنها به‌صورت محدود و پراكنده بررسي گرديده است. چنين مطالعاتي نمي‌تواند افق‌هاي جديدي را براي درك بهتر فرهنگ ساختمان‌سازيِ آن عصر پيش روي محققان باز كند. تحقيق حاضر در جست‌وجوي پر نمودن اين خلأ دانش است. با در نظر گرفتن ويژگي‌هاي منحصربه‌فرد مهندسي در كاخ‌هاي هخامنشي، شناخت فناوري‌هايي كه براي اجراي اين بناها به كار گرفته شده، اهميت فراوان دارد. با استفاده از پژوهش تاريخي‌تفسيري و تحليل مهندسي از اسناد باستان‌شناسي، اين مقاله روش‌هاي كاربرد مصالح و فنون ساختماني، چگونگي مقابله با نيروهاي ويرانگر طبيعت و روند توسعۀ فناوري معماري در امپراتوري هخامنشي را معرفي مي‌كند. درك تقريبي از ويژگي‌هاي مصالح ساختماني و نحوۀ جريان يافتن نيروها، همچنين كاربرد و تركيب فناوري‌هاي موجود و توسعۀ هوشمندانۀ روش‌هاي جديد براي بهبود رفتار سازه‌اي بنا، از جمله مواردي بودند كه ساخت بناهاي عظيم سلطنتي هخامنشي را امكان‌پذير ساخت.

Architectural and artistic remains of the Achaemenid Empire have attracted the attention of scholars for many centuries. Nevertheless, the focus of research has been on locating Achaemenid origins in the architectural forms of other conquered civilizations. More recently, a tendency has emerged that tries to analyze Achaemenid art and history on their own terms. However, little attention has been paid to Achaemenid architecture and building crafts. The sporadic studies cannot open up new horizons to gain a fuller understanding of Achaemenid building traditions. This paper aims at filling this knowledge gap. Given the unique engineering of the Achaemenid palatial complexes, it is of high importance to identify the technology used to realize such ambitious projects. Benefitting from an interpretive-historical research method, as well as reading the archaeological evidence through the lens of engineering knowledge, this study sheds new light on topics such as construction techniques and materials, effective resistance against destructive powers of nature, as well as the way through which building technology developed during the empire. The Achaemenids benefitted from a partial understanding of the physical properties of materials and the flow of forces in structures. Moreover, they not only employed the most effective techniques available by then but also invented genuine methods to improve the static behavior of their colossal palaces.