بازيابي طرح و بازخواني باغ‌هاي ناشناخته ايران نمونه موردي: باغ نشاط نيشابور

Reconstruction and Re-interpretation of Lesser-known Gardens of Iran Case study: Bagh-i Nishat in Nishabour

تحقيق در انواع آثار تاريخي حوزۀ معماري، به‌مثابۀ «پديدۀ كالبدي‌اجتماعيِ پيچيده»، نيازمند رويكرد و روشي خاص‌ است‌ كه محصولي تبييني ـ روايي از آن اثر را به ‌دست مي‌‌دهد. باغ ‌ايراني نيز پديده‌اي تاريخي‌فرهنگي و كالبدي ‌است ‌كه شاهد مصاديق گوناگون آن در طول تاريخ ايران هستيم. مطالعه در مصداق‌هاي باغ ‌ايراني، به‌نحوي ‌كه زوايا و لايه‌هاي متفاوتِ باغ‌سازي ايراني را بر ما روشن‌كند، مي‌تواند موضوع‌هاي متعدد پژوهشي ‌را پيش‌ رو گذارد كه از اولويت‌هاي امروزِ مطالعات معماري ايران ‌است. ‌پژوهش‌هاي همه‌جانبه و جامع در مصاديق باغ‌هاي ‌ناشناخته و در شرف نابوديِ متأخر، از مواردي ‌‌است‌ كه به ‌تعميق دانش ما از باغ‌ ايراني ياري مي‌رساند. باغ‌ نشاط نيشابور يكي از مصاديق دوران تحول از سنت به ‌تجدد در باغ‌سازي ايراني است‌كه هم‌اكنون درچارچوب پژوهشي با هدف شناخت زواياي مختلف و حصول روايتي جامع از آن، با رويكردي كل‌نگر مبتني بر روش‌ ميداني و تاريخ‌ شفاهي، دركنار ساير منابع، در حال انجام است، بخشي از اين تحقيق‌ كه به ‌‌مستندسازي، بازيابي و بازخواني طرح باغ مربوط مي‌شود، موضوع مقالۀ حاضر است ‌كه بر مبناي دو پرسش اساسي، يكي پرسش از طرح كالبدي و چگونگي فضاي باغ و ديگري پرسش از روش تحقيق مناسب براي چنين مصاديقي، با توجه به ‌امكانات و محدوديت‌هايي‌ كه دارند، ساختار يافته ‌است. بنابراين، مقاله با محور بازيابي طرح، بازخواني و تفسير طرح و شناخت فضاي ‌باغ، هم‌زمان روش ‌تحقيق مناسب را نيز تبيين مي‌‌كند و در نهايت، روايتي از باغ‌سازي را به‌مثابۀ صحنۀ نمايشي شامل سه اپيزود ارائه مي‌دهد.

Investigation of historical works of architecture as “complex socio-physical phenomena” requires adopting a special research approach and method that would yield an explanatory-narrative product. The Persian Garden is also an historical-cultural phenomenon in material form, many cases of which were built throughout the history of Iran. Case studies of any of the extant types of Persian Gardens in a way that would uncover facts from different angles and from under different layers would present us with various research topics which are presently among the priorities of Iranian architectural studies. Comprehensive research of recent lesser-known, deteriorating gardens can help us gain more in-depth knowledge of Persian Gardens in general. Bagh-I Nishat in Nishabour is among surviving gardens dating to the transition period from the traditional to the modern era. It is currently the subject of an extensive study which aims to produce a comprehensive understanding of it, and ultimately, a narrative by means of a holistic approach based on fieldwork and oral history, among other sources. This paper presents part of this extensive research which focuses on the documentation, reconstruction, and re-interpretation of the garden design. It is structured on two pivotal questions: one regarding space and physical design in the garden, and the other, choosing the appropriate research method with regard to opportunities and limitations of the proposed methods. Therefore, this paper is arranged around the theme of reconstruction and re-interpretation of the garden design and knowledge of the garden space, and at the same time discussing the application of the appropriate research method. Conclusively, the research produces a narrative of the story of the garden-design as a theatrical scene in three episodes.